CIAŁO NIEBIESKIE MNIEJSZE KRĄŻĄCE WOKÓŁ WIĘKSZEGO - Krzyżówka. Poniżej znajduje się lista wszystkich znalezionych haseł krzyżówkowych pasujących do szukanego przez Ciebie opisu. Aby wyszukać nowe hasła użyj wyszukiwarki " SZUKAJ HASŁA " poniżej tej listy. ciało
Un Egzoplaneta nigdy nie można go zlokalizować w naszym Układzie Słonecznym, ponieważ w rzeczywistości o to chodzi w tej klasyfikacji. Egzoplaneta jest również nazywana planetą pozasłoneczną. Ta klasyfikacja odpowiada planetom znajdującym się na orbicie innej niż Słońce. To znaczy, że jej orbita jest inną gwiazdą iz tego powodu nie należy do Układu Słonecznego. Planety pozasłoneczne stały się tematem badania naukowe w XX wieku. Możesz być zainteresowany przeczytaniem: 4 PLANETY UKŁADU SŁONECZNEGO POSIADAJĄCE PIERŚCIENIE PLANETARNE Wcześniej, między badaniami, astronomowie doszli do wniosku, że istnienie egzoplanet. Brakowało im jednak środków technologicznych do ich identyfikacji. Dopiero w 1992 roku odnotowano pierwsze potwierdzone wykrycie. Odkrycie w ten sposób kilku planet o masie Ziemi krążących wokół Pulsaru Lisza. Oprócz tego, pierwsze potwierdzone wykrycie egzoplanety krążącej wokół gwiazdy ciągu głównego o nazwie Dimidiusz. Zostało to zrobione w 1995 roku, a konkretnie przez astronomów Michela Mayora i Didiera Queloza. Od tego momentu liczba odkryć astronomicznych rosła z roku na rok. Do tej pory, według zapisy dokonane przez NASA, odkryto 2748 układów planetarnych. Systemy te zawierają łącznie 3668 ciał planetarnych. Oprócz tego 6163 z tych systemów jest wielokrotnych. Z drugiej strony 125 z tych planet ma powyżej 13 MJ (1 MJ to masa Jowisza). Z tego powodu najprawdopodobniej są to brązowe karły. Wskaźnik1 układ Liczba gwiazd, które mają Układ pozasłoneczny w Drodze gazowe olbrzymy nasz Układ Słoneczny Składa się z 8 planet, które dobrze znamy: Merkurego, Marsa, Ziemi, Wenus, Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna. To są planety, które tworzą nasz Układ Słoneczny. Jednak, jak wyjaśniono w tym artykule, istnieją również egzoplanety i aby mogły zostać zaliczone do kategorii planet, nie mogą być ciałami niebieskimi poruszającymi się swobodnie w kosmosie. Obecnie jest to określone termin planeta, jak ciało niebieskie krążące wokół gwiazdy. Chociaż na poziomie astronomicznym nie wyklucza się możliwości istnienia ciał planetarnych, które nie są związane z grawitacją żadnej gwiazdy. Powodem tego jest to, że takie ciała mogły zostać wyrzucone z systemu, w którym się uformowały. Jednak w literaturze naukowej planety te mają inną nazwę. W tym sensie są często określane jako wędrujące planety lub planety międzygwiezdne. Z drugiej strony, jak dotąd badano, że każda planeta narodziła się na orbicie otaczającej gwiazdę. To właśnie tworzy systemy. W przypadku tych, którzy nie mają Słońca za swoją gwiazdę, nazywa się ich układ pozasłoneczny. Pierwszym odkrytym układem pozasłonecznym z więcej niż jedną planetą był Upsilon Andromedae. Po tym, konkretnie w czerwcu 2010, NASA ogłosiła, że sonda Kepler. Został on umieszczony na orbicie w marcu 2009 roku. Wykrył również ślady 706 nowych egzoplanet w ciągu pierwszych 43 dni działania. Ważne jest, aby podkreślić znaczenie wykrytych 706 nowych egzoplanet. 400 z nich ma wymiary bardzo podobne do Neptuna i Ziemi. Zgodnie z tym, co opublikowano w 2011 roku, około 60 wykrytych planet ma rozmiary zbliżone do naszej Ziemi. To może być nawet dwa razy więcej rozmiar ziemi, lub mniej. Egzoplaneta, która do stycznia 2015 roku okazała się najbardziej podobna do Ziemi, została odkryta na orbicie w strefie nadającej się do zamieszkania, noszącej nazwę Keplera-438b. Liczba gwiazd, które mają egzoplanety Odległość, w której znajduje się większość egzoplanet, wynosi około 300 lat świetlnych od Układu Słonecznego. Programy wyszukiwania planet wskazują, że dzięki ankietom odkryli planety krążące wokół znacznej części gwiazd że studiowali. Jednak całkowita część gwiazd z planetami jest nadal nieznana, ponieważ istnieją pewne efekty selekcji obserwacyjnej. W tym sensie należy zauważyć, że istnieją dwie metody, które były odpowiedzialne za zdecydowaną większość wykryć. Są to metoda prędkości radialnej i metoda przejścia: techniki te są bardziej czułe na duże planety na małych orbitach. Z tego powodu wiele znanych egzoplanet jest bardzo podobnych do Jowisza, ale gorących. Przeczytaj również: 14 CHARAKTERYSTYKI PLANETY MERKURY, KTÓRA CIĘ ZŁABI Porównuje się je do Jowisza, ponieważ masa jest zbliżona do masy Jowisza. Chociaż na bardzo małych orbitach iz okresami zaledwie kilkudniowymi. Obecnie wiadomo, że od 1% do gwiazdy jak słońce Mają tego rodzaju planety. W takim przypadku gwiazda podobna do Słońca odnosi się do dowolnej gwiazdy ciągu głównego. Są to klasy widmowe F, G lub K bez bliskiego gwiezdnego towarzysza. Od czasu odkrycia egzoplanet lub planety pozasłonecznerośnie zainteresowanie możliwością istnienia życia pozaziemskiego. Zgodnie z tym, co zostało zbadane, szacuje się również, że od 3% do gwiazd podobnych do Słońca ma gigantyczną planetę. Mają one okres orbitalny wynoszący 100 dni lub mniej. Gdzie „gigantyczna planeta” oznacza planetę o masie co najmniej trzydziestu mas naszej planety Ziemia. Najtrudniejszą rzeczą do oszacowania do dnia dzisiejszego jest ustalenie liczba gwiazdek. Mają mniejsze lub bardziej odległe planety. Z drugiej strony, stosując znane kryterium z planetami, które można zaobserwować, wyniki sugerują, że małe planety o masie zbliżonej do masy Ziemi występują częściej niż planety olbrzymy. Wydaje się również, że planety na dużych orbitach mogą występować częściej niż te krążące wokół gwiazd po małych orbitach. Takie porównanie to takie, które szacuje, że być może 20% gwiazd podobnych do Słońca ma co najmniej jedną gigantyczna planeta. Chociaż co najmniej 40% może mieć planety o mniejszej masie. Jednak niezależnie od dokładnego ułamka gwiazd z planetami, całkowita liczba egzoplanet musi być dość duża. W rzeczywistości z naszej własnej galaktyki Drogi Mlecznej ustalono, że istnieje co najmniej miliardów gwiazd. Wskazuje to na podstawie naukowej dedukcji, że takie gwiazdy powinny również zawierać miliardy planet, jeśli nie setki miliardów, krążących wokół ich orbit. W styczniu 2013 roku astronomowie z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics wykorzystali dane z Keplera do oszacowania, że na naszej planecie znajduje się co najmniej 17 miliardów egzoplanet wielkości Ziemi. Droga Mleczna. Po tym badaniu, za miesiąc listopad 2014, nowe dane podniosły szacunki do XNUMX milionów egzoplanet ziemskich krążących wokół swoich gwiazd w strefa mieszkalna że jest ich 11 000 milionów krążących wokół ciał gwiezdnych podobnych do Słońca. gazowe olbrzymy Do tej pory wiadomo, że Kepler-438b ma wskaźnik podobieństwa do Ziemi na poziomie 88%. Z drugiej strony który jest również kandydatem na planetę, ma wyższy IST (98%). Ten ostatni jednak do tej pory nie zweryfikował swojej obecności, ale jeśli zostanie zweryfikowany, będzie to możliwe analogicznie do naszej planety Ziemi. Warto jednak zauważyć, że w wyniku stałego monitoringu prowadzonego przez astronomowie a naukowcy ustalili, że większość znanych planet pozasłonecznych to olbrzymy gazowe. Według opisów planety te są równe lub nawet masywniejsze od planety Jowisz. Różnica polega na tym, że planety te pozostają na orbitach bardzo blisko swojej gwiazdy i mają bardzo krótkie okresy orbitalne. A będąc bardzo blisko swojej gwiazdy, są również znani jako gorące jowisze. Może chcesz przeczytać: 9 CECHY NAJBARDZIEJ ATRAKCYJNEJ PLANETA Jowisza Powodem, dla którego uważa się, że każda wykryta egzoplaneta będzie w większości gazowym olbrzymem, może być to, że obecne metody wykrywania potrafią znaleźć planety i ciała niebieskie o takich rozmiarach jedynie łatwiej niż mniejsze planety ziemskie. Jednak egzoplanety porównywalne z naszą już zaczynają być wykrywane. Coś podobnego do tych wymienionych powyżej. Wszystko zgodnie z faktem, że możliwości wykrywania i czas badania rosną. Treść artykułu jest zgodna z naszymi zasadami etyka redakcyjna. Aby zgłosić błąd, kliknij tutaj.
Polega to na tym, że ciało zostaje odrzucone, ale ze zwrotem przeciwny. 6.Ziemia krąży wokół Słońca, ponieważ znajduje się w zespole ciał niebieskich poruszających się wokół Słońca, powiązanych siłami wzajemnych oddziaływań grawitacyjnych. 7.Gwiazda: świeci, jest na niej wysoka temperatura, jest to kula gazowa świecąca w
obejrzyj 01:38 Thor Love and Thunder - The Loop Czy podoba ci się ten film? Układ planetarny – planety i inne ciała niebieskie, krążące wokół centralnej gwiazdy lub układu gwiazd. System planetarny, w którym znajduje się Ziemia nosi nazwę Układu Słonecznego. Do 6 grudnia 2010 potwierdzono istnienie 424 pozasłonecznych systemów planetarnych (w tym 52 systemów wielokrotnych, czyli z więcej niż jedną planetą pozasłoneczną). Wykrywane pozasłoneczne Porównanie układu Epsilon Eridani z Układem Słonecznym układy planetarne znacznie różnią się od Układu Słonecznego, co po części może wynikać ze specyfiki metod ich wykrywania. Najłatwiej wykrywa się planety o dużej masie, silnie zaburzające ruch lub promieniowanie docierające z gwiazdy macierzystej, stąd na liście znanych planet najwięcej jest planet o masie rzędu masy Jowisza, znajdujących się na orbitach o stosunkowo małym promieniu (tak zwane gorące jowisze). Pierwszy pozasłoneczny układ planetarny został odkryty przez polskiego astronoma Aleksandra Wolszczana w 1992 roku wokół pulsara PSR 1257+12. Do dziś znane są tylko dwa układy, w których gwiazdą centralną jest pulsar...to skupisko gwiazd i materii międzygwiezdnej, o kształcie spiralnym, kulistym, soczewkowatym i in. .. to ciało niebieskie które świeci światłem własnym, powstałym w wyniku spalania gazów, z których jest zbudowane. ..to ciało niebieskie świecące światłem odbitym, krążące wokół gwiazdy po drodze zwanej Sławomir Matz Autorem słowniczka jest Sławomir Matz, na co dzień uczeń Technikum Informatycznego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Józefa Nojego w Czarnkowie, wieczorami zaś pasjonat astronomii. Współpracuje z czasopismem „Nadnoteckie Echa” pisząc felietony naukowe na tematy związane z astronomią. Jesteś ciekawy gwiazd, ale niestety nic z tego nie rozumiesz? Chciałbyś umieć identyfikować obiekty i posługiwać się, przynajmniej w stopniu amatorskim, językiem astronomicznym? Nawet nie wiesz, jakie masz szczęście, że czytasz ten artykuł, bowiem ma on za zadanie uświadomienie Ci, z czego składa się kosmos i co oznaczają poszczególne terminy stosowane w przypadku tego pojęcia. Aphelium – punkt na orbicie obiektu znajdujący się najdalej Słońca. Asteroida – obiekt o średnicy od kilku metrów do 1000 km krążący po stałej orbicie wokół Słońca, posiadający skalną lub lodową powierzchnię o nieregularnym kształcie. Asteryzm – konfiguracja gwiazd na niebie nie będąca formalnie gwiazdozbiorem. Najpopularniejszy asteryzm to Wielki Wóz z gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. Atmosfera – powłoka gazowa planety, Księżyca lub innych obiektów. AU – odległość równa jednej jednostce astronomicznej, a więc średniej odległości Ziemi od Słońca – 1 AU = ok. 150 mln km. Biały karzeł – typ gwiazdy, końcowe stadium jej ewolucji – ciało o dużej masie i gęstości i małej średnicy, które stopniowo wygasa. Bolid – zjawisko astronomiczne w postaci wyjątkowo jasnego przelotu meteoru. Brązowy karzeł – nieudany twór kosmosu – „ni to gwiazda, ni planeta”. Ciało o parametrach dużej planety, w którym ze względu na właśnie te parametry nie mogły zacząć zachodzić przemiany wodoru w hel, co sprawia, że obiekt nie kwalifikuje się do miana gwiazdy. Cefeida – typ gwiazdy o zmiennej jasności. Ciało niebieskie – obiekt sztuczny lub naturalny znajdujący się w kosmosie. Ciemna materia – hipotetycznie „brakująca masa” wszechświata – według teorii składa się ona na 80% jego masy. Czarna dziura – obiekt o dużej masie, małej średnicy i co przy tym idzie – ogromnej grawitacji – tak silnej, że nawet światło nie może wydostać się spod jej zasięgu. Dlatego właśnie czarna dziura nie „świeci”. Czerwony olbrzym – gwiazda o dużej średnicy i stosunkowo niskiej temperaturze. Droga Mleczna – galaktyka, w której żyjemy widoczna na nocnym niebie jako mglisty pasek przecinający nieboskłon. Dylatacja czasu – zjawisko fizyczne polegające na „zwolnieniu upływu czasu” dla obiektu się poruszającego – gdy się poruszasz, wolniej się starzejesz niż ten, co nie wykonuje żadnego ruchu. Elipsa – „spłaszczone koło” – ruch ciał oddziałujących na siebie grawitacyjnie porusza się po orbitach będących elipsami. Faza – pozorny kształt Księżyca lub planet znajdujących się bliżej Słońca od Ziemi widziany w postaci np. sierpa. Galaktyka – duże skupisko kosmicznej materii w postaci planet, gwiazd oraz pyłów – zazwyczaj w kształcie dysku. Galaktyka karłowata – typ galaktyk o rozmiarach poniżej 2kpc i małej jasności absolutnej. Gromada gwiazd – duże skupisko zazwyczaj młodych gwiazd połączonych ze sobą zależnościami grawitacyjnymi. Wyróżniamy kilka rodzajów tego typu obiektów w tym np. gromada kulista. Gwiazda – ciało niebieskie emitujące energię w postaci np. światła, w której jądrze zachodzą przemiany chemiczne wodoru w hel. Gwiazdy dzielimy na określone typy w zależności od ich parametrów – Słońce jest np. „żółtym karłem”. Gwiazda magnetyczna – typ gwiazdy, którego przedstawiciele wyróżniają się dużą aktywności magnetyczną. Gwiazda neutronowa – typ gwiazdy, którego przedstawiciele wyróżniają się niewielkimi rozmiarami oraz wysoką gęstością. Ów typ gwiazdy powstaje pod wpływem zapadnięcia się grawitacyjnego gwiazdy o znacznych rozmiarach u kresach swojego życia. Gwiazda Polarna – gwiazda, która niemal nie wykonuje ruchu po sferze niebieskiej w związku, z czym widoczna jest w każdej porze roku. Wchodzi w skład gwiazdozbioru Małego Wozu. Gwiazda ranna / wieczorna – synonimiczne określenie planety Wenus, która znana jest z tego, że pojawia się tuż przed wschodem Słońca, lub po jego zachodzie. Gwiazda supernowa – typ zjawiska astronomicznego objawiający się znacznym pojaśnieniem wskutek wybuchu gwiazdy. Gwiazdozbiór – konfiguracja gwiazd na niebie odznaczająca się określonym kształtem nawiązującym do np. postaci mitologicznej. Nocne niebo podzielone jest na 88 gwiazdozbiorów – najpopularniejszy jest Gwiazdozbiór Oriona. Horyzont – obserwowalna granica przebiegająca pomiędzy lądem, a niebem. Jednostka astronomiczna – (ja) umowna odległość pomiędzy Ziemią, a Słońcem ok. 150 mln km. Kometa – ciało niebieskie znane głównie z tego, że za sobą „ciągnie” bujny warkocz powstały w skutek „wyparowywania” materii z komety. Kometa składa się z lodu oraz skał. Podczas zbliżania się do Słońca zaczyna się nagrzewać, a z jej jądra wydostają się dwa warkocze – pyłowy i gazowy. Księżyc – naturalny satelita Ziemski – wg. aktualnych teorii – powstały wskutek zderzenia się młodej Ziemi z ciałem niebieskim porównywalnym wielkością z Marsem. Kwazar – prosto mówiąc – nadaktywna galaktyka. Meteor – zjawisko astronomiczne znane pod nazwą „spadającej gwiazdy”. Meteoryt – skała, kawałek pozaziemskiej materii, który przetrwał spalanie wywołane wskutek tarcia powstałego przy wejściu w atmosferę Ziemi i dotarł do powierzchni. Deszcz meteorytów – zjawisko astronomiczne następujące wówczas, gdy w atmosferę ziemską wchodzą odłamki rozpadłego obiektu, które następnie docierają do jej powierzchni. Mgławica – obłok gazów i pyłów, który może być miejscem narodzin nowych gwiazd. Wielka Mgławica Oriona jest najbardziej znanym tego typu obiektem, który jako jedyny tego typu obiekt widoczny jest gołym okiem. Minuta kątowa – jednostka miary kątowej równa 1/60 stopnia. Orbita – „droga”, po której poruszają się obiekty będące pod wpływem oddziaływania grawitacyjnego. Oś – linia przechodząca przez północny i południowy biegun obiektu. Parsek – astronomiczna jednostka miary – 1pc = ok. 3,26 lat świetlnych – zobacz również: rok świetlny . Planeta – ciało niebieskie o określonych parametrach krążące wokół gwiazdy. Planeta karłowata – ciało niebieskie nie kwalifikujące się do miana „planety” – takim ciałem jest jeszcze do niedawna będący planetą Pluton, który od 2006 roku decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej został zdegradowany do miana „planety karłowatej”. Planetarny system – układ planet okrążających daną gwiazdę np. system planetarny Słońca. Planetoida – ciało niebieskie o średnicy mniejszej niż 1000km nie kwalifikujące się do miana planety karłowatej – krążące wokół Słońca. Promieniowanie – energia wydzielana przez poszczególne obiekty we wszechświecie np. gwiazdy, jądra galaktyk itp. – zazwyczaj jest ono szkodliwe dla organizmów żywych. Rok świetlny – jednostka pomiaru odległości w kosmosie stanowiąca odległość jaką przebywa światło poruszające się z prędkością 300 000 km/s w ciągu roku. Rozmiary kątowe – system miary astronomicznej pozwalający na określenie wielkości danego obiektu na niebie. Składa się on ze stopni, minut oraz sekund kątowych. Dla przykładu: Słońce widziane z Ziemi ma ok. 30 minut kątowych. Satelita – twór ludzkich rąk orbitujący wokół Ziemi np. ISS. Satelita naturalny – „księżyc” okrążający daną planetę. Satelitą naturalnym Ziemi jest Księżyc. SI, układ – spis jednostek stosowanych do obliczeń w fizyce. Słońce – gwiazda typu Żółty Karzeł stanowiąca centrum układu Słonecznego. To najbliższa Ziemi gwiazda, która zapewnia niezbędną do rozwoju życia energię. Układ Słoneczny – układ planetarny Słońca. Wiatr Słoneczny – zbiór naładowanych cząstek emitowany przez Słońce, dzięki któremu obserwujemy np. zorzę polarną. Wielkość gwiazdowa – system liczb określający jasność danego obiektu na niebie. Wszechświat – ogół przestrzeni, która nas otacza – kosmos. Zbiór pojęć będzie aktualizowany. kw. 27, 2015 Niezbędnik raczkującego astronomaWszystko razem - Słońce i krążące wokół niego planety - tworzą Układ Słoneczny. W jego skład wchodzą także planetoidy (małe planetki między orbitami Marsa i Jowisza), komety, księżyce (ciała obiegające planety) oraz międzyplanetarny gaz i pył. Układ Słoneczny rozciąga się w przestrzeni na około 12 miliardów kilometrów.Dla wkraczających hobbystycznie w astronomię dużym problemem jest przyswojenie sobie podstawowych pojęć, których używają najczęściej Userzy for astronomicznych. Czytając posty jako goście czy nowo zarejestrowani użytkownicy mają problemy ze zrozumieniem - O czym cholerka oni piszą... ? ? Translator czy słownik nie potrafi przetłumaczyć większości zwrotów czy poszczególnych wyrazów. Mam ,,pomysła" - jeśli wieczorem chmurwy, na forum temperatura neutralna, relacje z obserwacji przeczytane, fotki astro obejrzane - zróbmy coś dla adeptów, którzy kiedyś dzięki temu może rozpropagują astronomię amatorską na szersze kręgi ? Proponuję tak. Jeśli macie jakieś słowo na literkę G np. guide - rozwińcie go w 2 - 3 zdaniach .......... wklejcie swój rekord w nowym poście a ja dokleję go do leksykonu. Leksykon będzie nam się rozrastał No to co - pomożecie ??? Zapraszam do wspólnego tworzenia -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Leksykon pojęć astronomicznych. A Astronomia amatorska Hobby polegające na obserwacjach nieba i ciał niebieskich, w czasie których wykorzystywane są najczęściej mapy nieba, programy astronomiczne (symulatory, programy do obróbki zdjęć astronomicznych), gołe oko, lornetki, teleskopy, filtry optyczne i siatki dyfrakcyjne oraz rejestratory obrazu (kamery, aparaty fotograficzne). Mimo że amatorska astronomia nie skupia się na badaniach naukowych, to amatorzy często posługują się sprzętem niewiele ustępującym aparaturze wykorzystywanej przez profesjonalnych astronomów. Astro-amatorzy mają na swoim koncie wiele ważnych z punktu widzenia nauki osiągnięć, takich jak np. odkrycia nowych komet, planetoid i ich księżyców, supernowych itd. Monitorowanie zmienności gwiazd wykonywane przez liczną grupę amatorów często jest wykorzystywane w publikacjach naukowych. Wynikiem astronomicznego hobby są też odręcznie wykonywane rysunki, zdjęcia np. obiektów głębokiego nieba – publikowane w internecie lub podczas organizowanych spotkań – wykorzystywane do tworzenia kolekcji, kalendarzy astronomicznych itp. Amatorska astronomia skupia się najczęściej na obserwacjach nocnych, ale nie pomija też zjawisk dziennych takich jak zaćmienia czy plamy na Słońcu. Aberracja chromatyczna Wada optyczna powstająca w rezultacie różnego miejsca ogniskowania się promieni w zależności od długości ich fali. Powstaje w wyniku dyspersji szkła użytego do budowy soczewki ujawniającej się różnymi współczynnikami załamania fal uzależnionymi od ich długości. Specjalne zbudowane układy wielosoczewkowe w znacznym stopniu redukują tą wadę. Aberracja światła pozorna zmiana położenia obserwowanego obiektu astronomicznego spowodowana skończoną wartością prędkości światła oraz ruchem obserwatora (najczęściej związanego z Ziemią) w czasie, w którym promień światła pokonuje drogę od ciała niebieskiego do obserwatora. Adapter T-2 / montaż T Pierścień T-2 ring wykorzystywany do astrofotografii z aparatami typu SLR (jedno-obiektywowymi). Pierścień łączy bagnet korpusu aparatu z adapterem umieszczonym w wyciągu okularowym. Albedo Współczynnik odbicia (stosunek ilości światła odbijanego do ilości światła padającego) ciała nie świecącego własnym światłem (planety, księżyca). Analiza widmowa Badanie widm gwiazd, które pozwala na uzyskanie informacji o budowie chemicznej i warunkach fizycznych w atmosferze gwiazdy. Aphelium (Afelium) Punkt orbity, który jest najdalej od Słońca. Apertura Średnica głównego zwierciadła lub soczewek teleskopu. Apeks Kierunek w przestrzeni, w którym porusza się Słońce. Położony w gwiazdozbiorze Herkulesa. Apogeum Punkt na orbicie ciała okrążającego np. Ziemię (satelity naturalnego - Księżyc lub sztucznego), w którym jest ono najdalej od Ziemi. Asteroida Wielki skalisty lub lodowy obiekt. Większość asteroid orbituje dookoła Słońca w pasie asteroidowym pomiędzy Marsem a Jowiszem. Asteryzm Część danego gwiazdozbioru, która ma własną nazwę, nie zaliczana do którejkolwiek z 88 oficjalnych konstelacji. Gwiazdy tworzące asteryzm zwykle nie są w żaden sposób fizyczne powiązane, a ich pozorna bliskość jest jedynie wynikiem rzutowania na sferę niebieską z punktu odniesienia obserwatora na Ziemi (lub innego punktu odniesienia). Astrofizyka Dział astronomii zajmujący się teoretycznie oraz obserwacyjnie procesami fizycznymi oraz budową obiektów astronomicznych Prekursorem astrofizyki był J. Fraunhofer, który zbadał widmo optyczne Słońca, odkrywając w nim liczne linie absorpcyjne. Właściwa astrofizyka zaczęła się szybko rozwijać w drugiej połowie XIX w. dzięki odkryciu praw spektrometrii (1859, Kirchhoff). Atmosfera Gazowa powłoka planety, Księżyca lub zewnętrzna warstwa gwiazdy. Posiadają ją wszystkie planety oprócz Merkurego. Na ogół są nieprzezroczyste dla promieniowania widzialnego i całkowicie przesłaniają stałą powierzchnię planety. AU Średnia odległość Ziemi od Słońca - około 149,6 milionów kilometrów; używana do wyrażania wzajemnych odległości ciał w układach planetarnych. Azymut Kąt między punktem na horyzoncie, znajdującym się dokładnie pod obiektem na sferze niebieskiej, a punktem południa. B BaK4 Wysokiej jakości materiał szklany, wyprodukowany ze szkła barowo-potasowego. W porównaniu do szkła BK-7, szkło BaK4 jest trudniejsze w wytwarzaniu a zatem droższe. Instrumenty z soczewkami ze szkła BaK4 charakteryzują się lepszą rozdzielczością i korekcją kolorów. Biały karzeł Końcowe, supergęste stadium gwiazdy o masie mniejszej niż 1,4 masy Słońca. Większość materii takiej gwiazdy jest w stanie zdegenerowanym. Jest małą, bardzo gęstą gwiazdą stopniowo stygnącą. Powstaje przez skurczenie się gwiazdy małej masy po ustaniu reakcji termojądrowych w jej wnętrzu. Biegun Niebieski Punkt przebicia sfery niebieskiej przez prostą równoległą do osi obrotu planety lub księżyca. Każde obracające się ciało niebieskie ma swój biegun świata. BK-7 Rodzaj szkła odznaczający się dobrą charakterystyką transmisji, wytwarzany ze szkła borowo-potasowego. BK7 to standardowy materiał szklany powszechnie używany do produkcji dobrej optyki. Bolid Meteor znacznych rozmiarów, jasnością przewyższający planetę Wenus. Bozon Cząsteczka elementarna (bądź możliwa do wyodrębnienia cząstka złożona) o spinie całkowitym. Mezony, a także fotony i inne cząstki pośredniczące, ze względu na niektóre własności, można uważać za bozony np. jądra helu, czyli cząstki alfa i inne obiekty. Brązowy Karzeł Obiekt o tak małej masie - mniejszej niż 0,08 masy Słońca - że nie mogą w nim zachodzić reakcje termojądrowe. Takie obiekty słabo świecą, promieniując energię wydzielaną na skutek swej kontrakcji, powodowanej przez grawitację. C Cefeida Typ gwiazd zmiennych, w których zmiany jasności następują w wyniku okresowych pulsacji gwiazdy. Celownik Szukacz. Ciało niebieskie Sztuczne lub naturalne obiekty znajdujące się w przestrzeni kosmicznej. Czarna dziura Obiekt o masie tak zwartej, że nawet światło nie może się wydostać spod wpływu jego silnego pola grawitacyjnego. Z zewnątrz ciało takie będzie czarne. Prawdopodobnie niektóre masywne gwiazdy po wyczerpaniu swojego paliwa jądrowego zapadają się pod własnym ciężarem, tworząc czarną dziurę. Czas Greenwich Czas oparty na uśrednionym w zakresie roku ruchu obrotowym Ziemi. Punktem początkowym doby w tym systemie jest dolna kulminacja Słońca na południku 0 (Greenwich). Czas tłumienia Czas, jaki potrzebuje podstawa teleskopu, żeby stłumić zewnętrzne wibracje. Czerwony karzeł Mała gwiazda o niskiej temperaturze powierzchniowej i najniższej jasności wśród gwiazd ciągu głównego. Czerwony olbrzym Ogromna gwiazda o niewielkiej średniej gęstości i niskiej temperaturze powierzchniowej (stąd czerwona barwa gwiazdy). D Dec Skrót od „deklinacja”. Deklinacja (Dec) Oznaczana symbolem δ – jedna ze współrzędnych określających położenie ciała w obydwu układach równikowych: równonocnym i godzinnym. Definiujemy ją jako kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora do obiektu a płaszczyzną równika niebieskiego. Obiekty położone na północnej półkuli nieba mają deklinację dodatnią (od 0 do 90°), a na południowej ujemną (od 0° do -90°). DS (DeepSky) Obiekty głębokiego nieba, w uproszczeniu wszystko co znajduje się poza naszym układem słonecznym Deszcz meteorytów Jednoczesny spadek na dany teren dużej liczby meteorytów, pochodzących z rozpadu większego meteoroidu w atmosferze. Droga Mleczna Nasza galaktyka, w której znajduje się Układ Słoneczny wraz Ziemią; widoczna na niebie jako jasna smuga, jej centrum znajduje się w konstelacji Strzelca. E Efemerydy Tablice zawierające obliczone położenia ciał niebieskich w różnych momentach, w tym i w przyszłości. Ekliptyka Płaszczyzna określana przez orbitę Ziemi dookoła Słońca. Większość planet w naszym układzie słonecznym pojawia się blisko płaszczyzny ekliptyki. Oś Ziemi jest nachylona o 23,5o od ekliptyki, co powoduje pojawienie się pór roku. EKSTYNCJA (atmosferyczna) Zjawisko zachodzące w atmosferze które polega na osłabieniu natężenia światła wszystkich obiektów astronomicznych, im niżej obiekt nad horyzontem tym jasność obiektu mniejsza. Elipsa Spłaszczone koło podobne do owalu, Ruch planet odbywa się po orbitach eliptycznych. Elongacja Dygresja ciała niebieskiego, odchylenie - jest to w przybliżeniu odległość kątowa pomiędzy środkiem tarczy Słońca a planetą na sferze niebieskiej. W praktyce jest to różnica długości ekliptycznych Słońca i planety. Można też określić ją jako przejście ciała niebieskiego przez punkt styczności równoleżnika niebieskiego z wertykałem. F Faza Księżyca i planet Określony kształt widocznej z Ziemi powierzchni Księżyca lub planety. Niektóre szczególne fazy noszą określone nazwy, np. nów, pierwsza kwadra, pełnia, trzecia kwadra. Fotografia ogniskowa Metoda wykonywania zdjęć astro, polegająca na przyłączeniu aparatu do wyciągu okularowego teleskopu. W metodzie tej teleskop spełnia funkcje obiektywu aparatu. Foton Cząstka elementarna przenosząca oddziaływanie elektromagnetyczne. Światło jest strumieniem fotonów. Fotosfera Widzialna, powierzchniowa warstwa gwiazdy (np. Słońca), emitująca fale elektromagnetyczne w postaci światła widzialnego. Od fotosfery zależy typ widmowy gwiazdy. G Galaktyka Duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka zawiera od 107do 1012 gwiazd orbitujących wokół wspólnego środka masy. Oprócz pojedynczych gwiazd, galaktyki zawierają dużą liczbę układów gwiazd oraz różnego rodzaju mgławice. Galaktyka karłowata Typ galaktyk o małych rozmiarach, poniżej 2 kpc, i małej jasności absolutnej. Głębokie niebo (DSO) Obiekty niebieskie zlokalizowane poza Układem Słonecznym. Grawitacja Siła, z jaką Ziemia lub inne ciała niebieskie przyciągają przedmioty. Grawitacja utrzymuje planety na orbitach dookoła Słońca. Gromada kulista Bardzo rozległe skupisko gwiazd o charakterystycznym kulistym kształcie. Zawierają tysiące lub nawet miliony gwiazd. Są one widoczne w naszej galaktyce i w galaktykach sąsiednich. Gromada otwarta Luźne nagromadzenie gwiazd o niezdefiniowanym kształcie. Możemy wiele z nich zobaczyć na niebie. Dwie z nich, Hiady i Plejady, są łatwe do odnalezienia. Plejady są gwiazdami młodymi i resztka gazów pozostałych z pierwotnej mgławicy może być na nich nadal widoczna. Hiady są gromadą duża starszą. Gromady otwarte mogą zawierać od około dwunastu do wielu setek gwiazd. Gromada galaktyk Skupisko kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu, lub kilkuset galaktyk, tworzących układ związany grawitacyjnie. Guiding Sterowanie, nadążne, wprowadzanie korekt położenia, śledzenie - montażu np. podczas sesji fotograficznej w stosunku do wybranych obiektów na niebie. Gwiazda Ciało niebieskie świecące własnym światłem pochodzącym z przemian jądrowych zachodzących w ich wnętrzu. Gwiazda Nowa Gwiazda zmienna wybuchowa, w której w wyniku gwałtownych przemian termojądrowych obserwuje się szybki i ogromny wzrost jasności, a następnie powolny powrót do pierwotnej jasności. Gwiazda Polarna Inaczej "Gwiazda Biegunowa", gwiazda widoczna najbliżej północnego bieguna niebieskiego. Obecnie jest nią najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy. Gwiazdy podwójne Układy złożone z dwóch gwiazd krążących wokół wspólnego środka masy. Gwiazda zmienna Gwiazda zmieniająca swoją jasność w czasie. Gwiazdozbiór Grupa gwiazd na niebie, której nazwa jest związana z jej kształtem. Całe niebo podzielono na 88 gwiazdozbiorów. H Horyzont Maksymalna odległość, na jaką może spoglądać obserwator. W kosmologii horyzont odpowiada odległości, jaką przebyło światło od początku Wszechświata. Obiekty znajdujące się dalej pozostają dla nas niewidoczne, ponieważ ich światło nie zdążyło jeszcze do nas dotrzeć. I Iridium Stosunkowo małe satelity komunikacyjne. Mają około 4 metrów długości i 1 metra szerokości. Satelity te znajdują się na niskiej orbicie Ziemi i są częścią światowego systemu przenośnej komunikacji. Składała się on z 66 satelitów na 6 oddzielnych orbitach o wysokości 780 km. Pierwotnie miał posiadać 77 satelitów, a ponieważ pierwiastek chemiczny iryd ma liczbę atomową 77 stąd nazwa tego systemu. J Jasność Wielkość opisująca ilość energii wysyłanej przez obiekt astronomiczny w jednostce czasu, analogiczna do mocy żarówki. Jednostka astronomiczna Średni dystans pomiędzy Ziemią a Słońcem (ok. 150 milionów km) określany jest jako jedna jednostka astronomiczna. Jednostka parsek Jednostka odległości równej lat świetlnych oraz odległość, na której gwiazda mogłaby mieć paralaksę roczną równą 1 sekundy łuku. K Kolimacja Proces ustawienia optyki teleskopu. Koma W optyce jedna z aberracji optycznych czyli wad układów optycznych. Polega na tym, że wiązka promieni świetlnych wychodząca z punktu położonego poza osią optyczną tworzy po przejściu przez układ plamkę w kształcie przecinka lub komety. Komety Ciała niebieskie, które orbitują dookoła słońca składające się ze zamrożonego lodu, gazu i pyłu. Komety stają się widzialne, kiedy zbliżają się do Słońca. Koniunkcja Ustawienie ciał niebieskich i obserwatora w jednej linii. Kontrast Różnica pomiędzy dwoma skrajnie jasnymi obiektami. Księżyc Jedyny naturalny satelita Ziemi, zarazem jej najbliższy astronomiczny sąsiad i najjaśniejszy oprócz Słońca obiekt na niebie. Kula niebieska Twór geometryczny - sfera o dowolnym promieniu, w środku której znajduje się obserwator; pojęcie pomocne w określaniu kierunków do ciał niebieskich na niebie. Kulminacja Przejście ciała niebieskiego przez płaszczyznę południka (południk niebieski). W chwili kulminacji górnej (górowanie) ciało niebieskie osiąga największą wysokość, w chwili kulminacji dolnej (dołowanie) - najmniejszą. Kwazar Najbardziej odległy obiekt pozagalaktyczny, który jest centrum wysokoenergetycznej galaktyki. Odległość kwazarów jest tak wielka, że ich światło wyczerpało się, zanim została utworzona Ziemia. L Libracja Powolne wahania, rzeczywiste bądź pozorne, satelity obserwowanego z powierzchni ciała niebieskiego, które ten satelita okrąża. Zazwyczaj terminu tego używa się w odniesieniu do ruchów tarczy Księżyca względem Ziemi, odkrytych w 1637 r. przez Galileusza, które można porównać do chybotania się szalek wagi. Limb Skraj tarczy Słońca, Księżyca lub planety. LP (LightPollution) Zanieczyszczenie świetlne, w astronomii wizualnej oraz astrofotografii powoduje nałożenie sztucznego światła na światło pochodzące z poza atmosfery ziemskiej i skutkuje zmniejszeniem zakresu widoczności obiektów astronomicznych. M Magnitudo (Mag) Wielkość gwiazdowa - pozaukładowa jednostka miary stosowana do oznaczania jasności gwiazd i innych podobnych ciał niebieskich. Jednostką wielkości gwiazdowej jest magnitudo (oznaczenie m lub mag). Im wyższa wielkość przypisana gwieździe tym jest ona słabsza. Nieuzbrojonym okiem można zobaczyć tylko gwiazdy do około 6 mag. Maska Bahtinova Narzędzie do precyzyjnego, ręcznego ustawiania ostrości przy astrofotografii poprzez nałożenie jej na wlot tubusu teleskopu. Nazwa pochodzi od nazwiska wynalazcy Pavela Bahtinova. Mechanika nieba Dział astronomii zajmujący się ruchem ciał niebieskich zachodzącym pod wpływem wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego. Zasadniczo w mechanice nieba stosuje się nierelatywistyczną teorię grawitacji. Meridiana Lokalny południk dzielący hemisferę na część wschodnią i zachodnią. Meridian flip Przejście montażu paralaktycznego przez lokalny południk (meridianę). Za każdym razem gdy montaż paralaktyczny przechodzi z zachodniej części nieba na wschodnią (i na odwrót) musi "pójść" na około. Zapobiega to sytuacji w której przeciwwagi znajdują się wyżej od teleskopu. Meteor Potocznie "spadająca gwiazda". Fragment komety lub planetoidy, który spadając na Ziemię świeci w wyniku tarcia o atmosferę. Meteoryt Meteoryt to część meteoru, która spadła na Ziemię. Duży meteoryt może być przyczyną powstania krateru. Mgławica planetarna Typ mgławicy, gdzie chmura gazu i pyłu powstała z zewnętrznych warstw gwiazdy. Minuta łuku Jednostka miary łuku odpowiadająca 1/60 stopnia. Minuta kątowa Jednostka miary kątowej równa 1/60 stopnia. Moc zbierania światła Im większa jest apertura systemu optycznego, tym słabsze obiekty mogą być obserwowane. Montaż azymutalny Sposób zamontowania (posadowienia) teleskopu, w którym teleskop obraca się wokół osi pionowej i poziomej. Jest to najprostsze technicznie rozwiązanie, ale w celu śledzenia ciała niebieskiego należy regulować ustawienie teleskopu w obu płaszczyznach. Montaż Dobsona Najprostszy, a jednocześnie najtańszy typ montażu teleskopu, bardzo dobrze sprawdza się przy obserwacjach wizualnych, większość dużych teleskopów newtona posiada ten typ montażu. Jest to montaż azymutalny. Montaż ekwatorialny (równikowy, paralaktyczny) Rodzaj montażu teleskopu posiadającego dwie prostopadłe do siebie osie obrotu. Oś godzinowa (biegunowa) wskazuje Biegun Północny i jest równoległa do osi Ziemi. Oś prostopadła do niej to oś deklinacji. Montaż ekwatorialny (EQ) dostarcza możliwość śledzenia obiektów niebieskich poprzez obracanie teleskopu tylko wokół osi godzinowej. W połączeniu z napędem silnikowym umożliwia wykonywanie zdjęć astro. N Nadir Punkt na sferze niebieskiej położony dokładnie naprzeciwko zenitu. Znajduje się prostopadle pod obserwatorem. Inaczej mówiąc: zenit antypodów. Napęd gwiazdowy Napęd silnikowy stosowany w teleskopach do śledzenia gwiazd podczas obrotu Ziemi. Napęd śledzenia Napęd śledzenia jest stosowany w montażach ekwatorialnych i wyrównuje ruch obrotowy Ziemi. Jest niezbędny dla astrofotografii. Nowa Nagły rozbłysk małej gwiazdy spowodowany zmianami w jej wnętrzu. O Obiekty Messiera Lista 110 obiektów głębokiego nieba. Po raz pierwszy skatalogowana przez francuskiego astronoma Charlesa Messiera Obłok Oorta Jest to dysk składający się z lodu, pyłu, gazów i planetoid obiegających Słońce w odległości 300 do 100 000 AU. Jest to odległość odpowiadająca 1000-krotnemu dystansowi między Słońcem a Plutonem lub ok. 1 rokowi świetlnemu. Podobnie jak pas Kipera, obłok Oorta jest pozostałością po formowaniu się Układu Słonecznego. Pochodzą z niego komety, a według niektórych teorii może pojawić się z niego zagrożenie dla Ziemi i innych planet. Odrośnik Rodzaj "przedłużki", element nakładany na przód tubusu w celu zmniejszenia naparowywania i skraplania się pary na elementach optycznych. Teoretycznie odrośnik jest w każdym teleskopie, jednak zazwyczaj jest za krótki. Aby odrośnik dobrze spełniał swoje przeznaczenie, powinien wystawać przed położenie obiektywu o co najmniej 1,5 razy więcej niż średnica obiektywu. Oznacza to, że refraktor stu milimetrowy powinien mieć odrośnik wystający o co najmniej 15 cm. Odrośnik może być z tworzywa sztucznego aluminium, karimaty itp. Offset Głębokości osadzenia i wycentrowania lustra wtórnego w tubusie. Ogniskowa Ogniskowa, odległość ogniskowa – odległość pomiędzy ogniskiem układu optycznego, a punktem głównym układu optycznego, np. odległość środka soczewki od punktu, w którym skupione zostaną promienie świetlne, które przed przejściem przez soczewkę biegły równolegle do jej osi. Ogniskową można określić zarówno dla soczewek i ich układów, jak i dla zwierciadeł. Okular Wymienialny element optyczny, który powiększa obraz z teleskopu i powoduje, że jest on widzialny dla oka. Najbardziej popularne rodzaje to: Kellnera, Ploessla, ortoskopowy. P Paralaktyczny Ekwatorialny, równikowy. Paralaksa Zjawisko pozornej zmiany położenia obiektu na sferze niebieskiej względem dalszych obiektów, wynikające ze zmiany miejsca obserwacji, spowodowanej przemieszczeniem się obserwatora. Parsek Jednostka odległości używana w astronomii. Oznaczana przez pc. 1 pc = roku świetlnego = 206265 = m Peryhelium Punkt na orbicie planety, w którym znajduje się ona najbliżej słońca. Planeta Ciało niebieskie krążące dookoła gwiazdy, obracające się wokół własnej osi i świecące światłem odbitym od gwiazd. Nazwa dla głównych obiektów układu słonecznego. Inne obiekty to księżyce, komety i asteroidy. Planeta karłowata Ciało niebieskie, które spełnia tylko kilka warunków definicji planety i nie może być zaliczone do planet głównych. Przykładem jest Pluton, który utracił status planety w 2006 r. po sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze, podczas której zmieniono definicję planety. Planetoida Ciało niebieskie o średnicy mniejszej niż 1000 km, poruszające się wokół Słońca. Większość planetoid znajduje się w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem. Podstawa altazymutalna Teleskop o podstawie altazymutalnej zazwyczaj musi obracać się dookoła obu osi jednocześnie, żeby podążać za zmianą położenia obiektów niebieskich spowodowanego ruchem obrotowym Ziemi. Dla niezbyt dużych teleskopów ten typ montażu jest w zupełności wystarczający. Wiele nowoczesnych amatorskich teleskopów posiada montaże altazymutalne, które są napędzane silnikiem i sterowane komputerowo. Precesja Jest to zjawisko przejawiające się wykonywaniem przez oś Ziemi ruchu po powierzchni bocznej stożka. W wyniku takiego ruchu oś ziemska kreśli na tle nieba okrąg. Zakreślenie pełnego okręgu trwa 26 tysięcy lat. Zjawisko to jest wywołane przez siły grawitacyjne Księżyca i Słońca. Prędkość gwiazdowa Pozorna prędkość obiektów niebieskich spowodowana ruchem obrotowym Ziemi. Punkt równonocy wiosennej Dwa dni w roku (21 marzec i 23 wrzesień) charakteryzują się tym, że dzień i noc mają taką długość. W te dni słońce przecina ekliptykę i równik niebieski. Protogwiazda Gwiazda, która jest dopiero na etapie tworzenia się. We wnętrzu protogwiazdy nie zachodzą żadne reakcje jądrowe. Pryzmat prostujący To jeden z użytecznych akcesoriów wyposażenia teleskopu. Umieszczony pomiędzy układem ogniskującym a okularem powoduje powstawanie obrazu nieodwróconego(ziemskiego). Wygodny w czasie prowadzenia obserwacji ziemskich. Przystosowanie do ciemności Szereg zmian w źrenicach obserwatora, które pozwalają dobrze widzieć w ciemności. Czas potrzebny na przystosowanie oczu do widzenia w ciemności wynosi około 20 minut. Pulsar Pulsar jest rodzajem gwiazdy neutronowej wyróżniającym się tym, że wysyła w regularnych, niewielkich odstępach czasu impulsy promieniowania radiowego. Powszechnie przyjętym mechanizmem tej emisji jest model "latarni morskiej". W modelu tym mamy na powierzchni gwiazdy jedną lub dwie bardzo gorące plamy wysyłające promieniowanie radiowe. Gdy taka plama zwraca się w kierunku obserwatora obserwuje on błysk promieniowania - podobnie do momentu gdy reflektor latarni morskiej świeci w naszym kierunku. R RA Skrót od rektascensja. Radioastronomia Dział astronomii zajmujący się badaniem za pomocą radioteleskopów promieniowania radiowego emitowanego przez różne obiekty astronomiczne: kwazary, galaktyki, materię międzygalaktyczną i międzygwiazdową, gwiazdy (w szczególności nowe, supernowe, pulsary), Słońce, planety Układu Słonecznego itp. Rektascensja (RA) Oznaczana jako α – jedna ze współrzędnych astronomicznych, określających położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej w układzie współrzędnych astronomicznych zwanym układem równikowym równonocnym. Definiujemy ją jako kąt dwuścienny pomiędzy płaszczyzną koła godzinnego punktu równonocy wiosennej (rektascensja równa 0h) a płaszczyzną koła godzinnego obiektu. Rektascensję nalicza się w kierunku na wschód, zgodnym z rocznym ruchem Słońca. Przyjmuje ona wartości z zakresu od 0h do 24h. Rok świetlny Jednostka odległości stosowana w astronomii. To odległość jaką pokonuje światło w próżni w ciągu jednego roku juliańskiego (365,25 dnia) to 63241 oraz 0,3066 pc. Rozdzielczość Cecha instrumentu ujawniająca się w możliwości obserwacji obiektów o określonej odległości kątowej. Im większa jest zdolność rozdzielcza tym bliższe sobie punkty są obserwowane jako odrębne, a nie jako pojedynczy punkt. Rozmiar kątowy Wielkość kątowa, kąt widzenia obiektu - jest to kąt pomiędzy skrajnymi promieniami tworzącymi obraz tego obiektu, dobiegającymi do punktu, w którym znajduje się obserwator. Dla przykładu rozmiary kątowe księżyca to - > perygeum: 0°33'28" , apogeum: 0°29'55" S Satelita Ciało o małej masie w porównaniu do masy ciała, wokół którego biegnie na stabilnej orbicie; satelity dzieli się na naturalne (księżyce planet) i sztuczne (stworzone przez człowieka). Seeing W astronomii obserwacyjnej wielkość, która określa stabilność atmosfery i nie ma związku z przejrzystością powietrza. W zależności od tego, czy atmosfera jest spokojna, czy też turbulentna, można przez teleskop uzyskać albo stabilne obrazy obiektów niebieskich, albo nie dostrzec praktycznie żadnych szczegółów. Sekunda łuku Jednostka miary łuku odpowiadająca 1/60 minuty łuku. Siatka krzyżykowa Specjalne siatki stosowane w okularach i celownikach umożliwiające precyzyjne skierowanie teleskopu. Soczewki achromatyczne Soczewki składające się z dwóch lub trzech oddzielnych elementów powodujących podczas ustawiania ostrości ogniskowanie promieni o różnych długościach fal w jednym punkcie. Rezultatem jest znaczna redukcja aberracji chromatycznej. Soczewki Barlowa Soczewki umieszczone przed okularem teleskopu zwiększające długość ogniskowej i powiększenie. Stopień Jednostka miary kąta. W kole występuje 360 stopni. Każdy stopień jest dzielony na 60 minut. Światłosiła Światłosiła jest stosunkiem ogniskowej do średnicy teleskopu i wyraża się prostym wzorem: f=F/D gdzie f to światłosiła, F ogniskowa, a D średnica obiektywu/zwierciadła. Szukacz Mały teleskop o małym powiększeniu i dużym polu widzenia mocowany równolegle do głównego teleskopu. Ułatwia lokalizację obiektów niebieskich i kierowanie teleskopu. T Teleskop soczewkowy (refraktor) Teleskop, którego układ optyczny zbudowany jest z soczewek. Teleskop zwierciadlany (reflektor) Teleskop, którego układ optyczny zbudowany jest ze zwierciadeł. Terminator Linia oddzielająca część oświetloną ciała niebieskiego od części nieoświetlonej Tranzyt Przejście ciała niebieskiego przez południk lokalny. 2. przejście mniejszego kątowo ciała przed tarczą większego. Typ widmowy gwiazd Metoda klasyfikacji gwiazd na podstawie ich koloru, czyli temperatury powierzchni i linii absorpcyjnych w widmie. Kolejne typy widmowe to O (niebieskie, bardzo gorące gwiazdy), B, A, F, G, żółte, K i M (czerwone, zimne). U Układ horyzontalny (alt-azymutalny) Koło horyzontalne ma 360o. Zaczyna się od 0 o (północ). Pionowe koło zaczyna się od 0o (horyzont) do 90 o (zenit). Układ planetarny Zbiór planet i innych ciał niebieskich okrążających wspólne centrum masy. Układ Słoneczny Układ ciał niebieskich znajdujących się pod dominującym wpływem grawitacyjnym Słońca i związanych wspólnym pochodzeniem. W Warstwy optyki Specjalnie wykonane antyrefleksyjne powłoki soczewek i zwierciadeł poprawiające sprawność optyczną sprzętu. Współrzędne sfery niebieskiej Są to pary liczb (rektascensja i deklinacja) używane do zlokalizowania obiektów niebieskich. Są one podobne do długości i szerokości geograficznej na Ziemi. Położenie ciał na niebie określa się, podając deklinację powyżej lub poniżej równika niebieskiego oraz rektascensję względem Punktu Barana. Wszechświat Całość czasoprzestrzeni, w której istniejemy, razem z materią i energią w niej występującą. Wyciąg okularowy Urządzenie teleskopu, które powoduje punktowe ogniskowanie promieni światła. Zwykłe ma mechanizm zębatkowy. Wydajność kwantowa (Quantum efficiency) Wielkość określająca jaka ilość fotonów padających na detektor CCD zamieniana jest na sygnał wyjściowy (ile elektronów zostało wybitych przy danej ilości padających fotonów). Wysokość Wysokość obiektu niebieskiego ponad horyzontem, mierzona w stopniach. Ź Źrenica wyjściowa Parametr przyrządu optycznego, określający średnicę krążka światła wydostającego się z przyrządu i wpadającego do oka obserwatora. Ustalenie jego wartości polega na pomiarze lub obliczeniach - źrenica wyjściowa jest równa ilorazowi średnicy obiektywu do powiększenia przyrządu optycznego. Przeczytaj na forum o źrenicy wyjściowej Z Zakres powiększenia Powiększenia uzyskane dla okularu o najmniejszej ogniskowej i dla największej. Aby w pełni wykorzystać możliwości teleskopu i móc cieszyć się dobrymi obrazami wystarczy 5-6 okularów o różnych ogniskowych. Zwierciadło diagonalne/ pryzmat diagonalny (kątówka) Dodatkowe oprzyrządowanie teleskopu umożliwiające prowadzenie wygodnych obserwacji szczególnie w przypadku refraktorów. Bez dodatkowych akcesoriów obraz uzyskany w teleskopie jest obrazem odwróconym. Zwierciadła i pryzmaty diagonalne dają obraz wyprostowany w osi poziomej (góra-dół), lecz będący odbiciem lustrzanym względem osi pionowej. Znaczenie terminów zawartych w leksykonie na podstawie oraz opracowania oraz definicji własnych forumowiczów FA.
Jak nazywają się gwiazdy? Gwiazdy są również nazywane ciałami niebieskimi. Można je podzielić na dwie grupy: gwiazdy, które wytwarzają światło i gwiazdy, które nie wytwarzają światła. Jakie jest 4 gwiazdek? Są to: Merkury, Wenus, Ziemia i Mars.
AGN Jądra galaktyk aktywnych (kwazary, galaktyki Seyferta, blazary i radiogalaktyki), które promieniują więcej energii niż można by wytłumaczyć obecnością gwiazd. akrecja Spadanie rozproszonej materii otaczającej gwiazdę lub planetę na jej powierzchnię. Szczególnie intensywna w układach podwójnych, w których zachodzi wymiana masy między składnikami. akrecyjny dysk Rotujący dysk gazu i pyłu, który może otaczać różnego rodzaju gwiazdy i inne masywne obiekty. anizotropia Własność Wszechświata polegająca na tym, że wygląda on inaczej, gdy patrzymy w różnych kierunkach. aphelium Najbardziej oddalony od Słońca punkt orbity okołosłonecznej ciała niebieskiego. astronomia Nauka zajmująca się badaniem ciał niebieskich, planet, gwiazd i gwiazdozbiorów. atmosfera Gazowa powłoka planety, Księżyca lub zewnętrzna warstwa gwiazdy. Posiadają ją wszystkie planety oprócz Merkurego. Na ogół są nieprzezroczyste dla promieniowania widzialnego i całkowicie przesłaniają stałą powierzchnię planety. atomy Małe cząsteczki materii, z których składają się wszystkie substancje. AU Średnia odległość Ziemi od Słońca - około 149,6 milionów kilometrów; używana do wyrażania wzajemnych odległości ciał w układach planetarnych. biały karzeł Biały karzeł to końcowe stadium ewolucji gwiazdy o masie mniejszej niż 1,4 masy Słońca, które jest gęstym stygnącym jądrem węglowo-tlenowym świecącym ultrafioletowym światłem. blazar Kwazar, który jest zwartym radioźródłem, w zakresie optycznym i podczerwonym ma widmo strome oraz polaryzację liniową (3-20 %), wykazuje nieregularne zmiany jasności oraz kierunku i stopnia polaryzacji w skali dni, we wszystkich zakresach widma. W widmie blazara mogą występować silne linie emisyjne i absorpycjne. bolid Bolid to meteor znacznych rozmiarów, jasnością przewyższający planetę Wenus. brakująca masa Hipotetyczna masa, która według niektórych uczonych może istnieć w przestrzeni kosmicznej i dzięki której Wszechświat ma gęstość krytyczną, czyli wartość omega równą 1. Masy tej musiałoby być 10 razy więcej niż udało się do tej pory wykryć. brązowy karzeł Brązowe karły są to obiekty gwiazdopodobne o masie zbyt małej (poniżej 8% masy Słońca - 80 mas Jowisza), by mogły zachodzić w nich reakcje przemiany wodoru w hel, które są głównym źródłem energii gwiazd ciągu głównego. Od gazowych planet odróżnia je to, że często występują same w przestrzeni. Pierwszego brązowego karła zaobserwowano w 1995 roku. Określa się je czasem mianem niewypałów, nieudanych gwiazd, bądź superplanet. cefeida Jest to typ gwiazd zmiennych, w których zmiany jasności następują w wyniku okresowych pulsacji gwiazdy. chromosferyczny rozbłysk Jeden z elementów aktywności Słońca; rozbłyski chromosferyczne zachodzą w chromosferze i polegają na gwałtownym (w ciągu kilku minut) pojaśnieniu relatywnie małego obszaru (mniej niż 0,1% powierzchni Słońca). ciało niebieskie Sztuczne lub naturalne obiekty znajdujące się w przestrzeni kosmicznej. ciemna materia Ciemna materia, zwana także brakującą masą, buduje 90% Wszechświata. Niestety co do jej składu i konsystencji wciąż naukowcy nie są pewni, pomimo istnienia olbrzymiej ilości teorii na ten temat. Jest to materia we Wszechświecie, którą wykrywamy dzięki jej oddziaływaniu grawitacyjnemu, ale której nie widzimy. Ciemną materię złożoną z cząstek o niewielkich przypadkowych prędkościach, które łatwo się grupują pod wpływem grawitacji, nazywamy zimną materią. Ciemna materia złożona z cząstek o dużych typowych prędkościach, które w związku z tym trudno się grupują, nosi nazwę gorącej ciemnej materii. czarna dziura Obiekt o masie tak zwartej, że nawet światło nie może się wydostać spod wpływu jego silnego pola grawitacyjnego. Z zewnątrz ciało takie będzie czarne. Prawdopodobnie niektóre masywne gwiazdy po wyczerpaniu swojego paliwa jądrowego zapadają się pod własnym ciężarem, tworząc czarną dziurę. czas Greenwich Czas oparty na uśrednionym w zakresie roku ruchu obrotowym Ziemi. Punktem początkowym doby w tym systemie jest dolna kulminacja Słońca na południku 0 (Greenwich). czas Hubble'a Odwrotność stałej Hubble'a. Czas Hubble'a jest dobrym przybliżeniem wieku Wszechświata. Aby otrzymać dokładniejsze oszacowanie, należy znać jeszcze wartość omega, ponieważ tempo ekspansji zmienia się w czasie. czerwony olbrzym Gwiazda o dużych rozmiarach i stosunkowo niskiej temperaturze powierzchni; czerwone olbrzymy zawdzięczają swój charakterystyczny kolor niewielkiej temperaturze fotosfery. deszcz meteorytów Jednoczesny spadek na dany teren dużej liczby meteorytów, pochodzących z rozpadu większego meteoroidu w atmosferze. Dopplera efekt Zmiana częstości obserwowanej fali, wywołana względnym ruchem źródła fali i obserwatora. Droga Mleczna Nasza galaktyka, w której znajduje się Układ Słoneczny wraz Ziemią; widoczna na niebie jako jasna smuga, jej centrum znajduje się w konstelacji Strzelca. druga zasada termodynamiki Prawo fizyczne sformułowane w XIX wieku, które mówi, że każdy izolowany układ staje się wraz z upływem czasu coraz bardziej nieuporządkowany. dylatacja czasu Dylatacja czasu to wydłużenie czasu, efekt opóźnienia zegara będącego w ruchu w stosunku do zegara spoczywającego w układzie inercjalnym. dysk protoplanetarny Pyły i gazy znajdujące się wokół młodej gwiazdy, tworzące pewnego rodzaju dysk. ekliptyczne współrzędne Układ współrzędnych astronomicznych, w którym płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna ekliptyki, a kierunkiem podstawowym - kierunek ku punktowi Barana. eklipytka Wielkie koło na sferze niebieskiej, wzdłuż którego obserwuje się pozorny ruch Słońca, będący odbiciem ruchu rocznego Ziemi dookoła Słońca. ekspansja wykładnicza Niezwykle szybkie rozszerzanie się przestrzeni, gdy odległość między dwoma dowolnymi punktami jest wykładniczą funkcją czasu. Według inflacyjnego modelu Wszechświata we wczesnych etapach ewolucji Kosmosu przeszedł on przez krótką fazę wykładniczej ekspansji, podczas której jego rozmiary ogromnie wzrosły. elipsa Spłaszczone koło podobne do owalu, Ruch planet odbywa się po orbitach eliptycznych. fałszywa próżnia Pozorny kształt Księżyca lub planety oglądanej z Ziemi, np. pełnia lub sierp Księżyca. Obszar przestrzeni, który wydaje się pusty, ale w rzeczywistości zawiera utajoną energię. Gdy energia ta zostaje uwolniona, fałszywa próżnia się rozpada. faza Pozorny kształt Księżyca lub planety oglądanej z Ziemi, np. pełnia lub sierp Księżyca. fluktuacje kwantowe Ciągłe zmiany własności układu fizycznego spowodowane statystycznym charakterem natury, wynikającym z mechaniki kwantowej. Fluktuacje kwantowe mogą powodować powstawanie i znikanie cząstek. Według niektórych teorii cały Wszechświat mógł powstać z niczego jako fluktuacja kwantowa. foton Cząstka elementarna przenosząca oddziaływanie elektromagnetyczne. Światło jest strumieniem fotonów. fundamentalne stałe przyrody Wielkości fizyczne, takie jak prędkość światła lub masa elektrony, stanowiące istotny element praw fizyki. Sądzi się, że stałe te nie zmieniają się w czasie i są takie same wszędzie we Wszechświecie. Większość fizyków traktuje te stałe jako zadane własności Wszechświata. galaktyczne halo Sferyczny obszar otaczający dysk galaktyki, przede wszystkim Drogi Mlecznej, składający się głównie ze starych gwiazd II populacji skupionych w gromady kuliste. galaktyczne współrzędne Układ współrzędnych astronomicznych, w którym płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna równika Galaktyki, a kierunkiem podstawowym - kierunek ku centrum Galaktyki. galaktyka Duże skupisko układów planetarnych, gwiazd i mgławic. Skupisk takich są we Wszechświecie miliardy. galaktyka karłowata Typ galaktyk o małych rozmiarach, poniżej 2 kpc, i małej jasności absolutnej. gęstość krytyczna Graniczna wartość średniej gęstości materii we Wszechświecie. Wszechświat o gęstości przekraczającej tę wartość jest zamknięty. Średnią gęstość materii we Wszechświecie oblicza się, mierząc ilość masy zawartej w dużym obszarze przestrzeni, który obejmuje wiele galaktyk, i dzieląc ją przez objętość tego obszaru. Gęstość krytyczna jest określona przez obecne tempo ekspansji Wszechświata. globula Ciemna mgławica pyłowa, stosunkowo niewielkich rozmiarów (0,1 - 1,0 pc), widoczne na tle mgławic jasnych. grawitacja Siła, z jaką Ziemia lub inne ciała niebieskie przyciągają przedmioty. Grawitacja utrzymuje planety na orbitach dookoła Słońca. grawitacyjne zapadanie Nieograniczone kurczenie się pod wpływem siły ciążenia obiektów, które nie mogą osiągnąć stanu równowagi hydrostatycznej. gromada galaktyk Skupisko kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu, lub kilkuset galaktyk, tworzących układ związany grawitacyjnie. gromada kulista Bardzo rozległe skupisko gwiazd o charakterystycznym kulistym kształcie. Zawierają tysiące lub nawet miliony gwiazd. Są one widoczne w naszej galaktyce i w galaktykach sąsiednich. gromada otwarta Luźne nagromadzenie gwiazd o niezdefiniowanym kształcie. Możemy wiele z nich zobaczyć na niebie. Dwie z nich, Hiady i Plejady, są łatwe do odnalezienia. Plejady są gwiazdami młodymi i resztka gazów pozostałych z pierwotnej mgławicy może być na nich nadal widoczna. Hiady są gromadą duża starszą. Gromady otwarte mogą zawierać od około dwunastu do wielu setek gwiazd. gwiazda Ciało niebieskie świecące własnym światłem pochodzącym z przemian jądrowych zachodzących w ich wnętrzu. gwiazda magnetyczna Gwiazda mająca silne pole magnetyczne o indukcji rzędu 0,1 tesli i większej. gwiazda neutronowa Niewielka gwiazda - o średnicy 10-100 km - której gęstość na skutek zapadnięcia grawitacyjnego jest porównywalna do gęstości jądra atomowego. gwiazda nowa Ciasny układ podwójny składający się z białego karła i często czerwonego olbrzyma, z którego następuje przepływ materii w kierunku mniejszego towarzysza; wybuch termojądrowy gromadzonej materii prowadzi do nagłego wzrostu jasności układu podwójnego. gwiazda nowa karłowata Ciasne układy podwójne, składające się z gwiazdy pokroju Słońca oraz białego karła, ściągającego od niej materię. Wybuch następuje w wyniku niestabilności w dyskach materii otaczającej białego karła. Zachowanie gwiazd nowych karłowatych jest bardzo podobne do zachowania gwiazd nowych. Tutaj jednak, skala zjawisk jest mniejsza. Gwiazda Polarna Inaczej "Gwiazda Biegunowa", gwiazda widoczna najbliżej północnego bieguna niebieskiego. Obecnie jest nią najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy. gwiazda poranna Inaczej "jutrzenka", popularna nazwa planety Wenus, gdy jest widoczna nad horyzontem przed wschodem Słońca. gwiazda wieczorna Popularna nazwa planety Wenus, gdy jest widoczna nad horyzontem po zachodzie Słońca na zachodniej stronie nieba. gwiazda supergęsta Gwiazda, której ciśnienie wewnętrzne pochodzi głównie od zdegenerowanego gazu cząstek elementarnych; są to przede wszystkim białe karły i gwiazdy barionowe. gwiazda supernowa Masywne gwiazdy ulegające znacznemu pojaśnieniu wskutek eksplozji; wyróżnia się supernowe typu I i II. gwiazda zmienna Gwiazda zmieniająca swoją jasność w czasie. gwiazdy okołobiegunowe Gwiazdy nie zachodzące lub nigdy nie wschodzące dla danego miejsca na Ziemi. gwiazdy podwójne Układy złożone z dwóch gwiazd krążących wokół wspólnego środka masy. gwiazdy stałe Nazwa gwiazd używana w starożytności i średniowieczu dla odróżnienia ich od planet. gwiazdy szybkie Gwiazdy o prędkościach radialnych większych od około 65 km/s. W większości są to podolbrzymy i karły typów widmowych późniejszych niż F5. gwiazdy wielokrotne Układy zawierające trzy i więcej gwiazd, które są widziane gołym okiem jako gwiazda pojedyncza. gwiazdy zaćmieniowe Gwiazdy podwójne, których zmiany jasności są następstwem okresowego zasłaniania jednej gwiazdy przez drugą. gwiazdozbiory Grupa gwiazd na niebie, której nazwa jest związana z jej kształtem. Całe niebo podzielono na 88 gwiazdozbiorów. hel Gaz szlachetny, druga co do częstości występowania substancja we Wszechświecie. hipoteza braku brzegów Gaz szlachetny, druga co do częstości występowania substancja we Wszechświecie. Warunek początkowy dla Wszechświata zaproponowany przez Stephena Hawkinga i Jamesa Hartle'ego. Hipoteza ta obejmuje przeformułowanie matematyki ogólnej teorii względności tak, że czas zostaje zastąpiony przez współrzędną przestrzenną i w efekcie mamy do czynienia z 4 wymiarami przestrzennymi zamiast 3 przestrzennych i jednego czasowego. Hawking i Hartle utrzymują, że geometria takiego modelu Wszechświata powinna być analogiczna do geometrii sfery, to znaczy nie mieć żadnych brzegów. Gdy ten warunek brzegowy wyrazi się z powrotem poprzez zwykły czas i przestrzeń, przyjmuje on postać warunku początkowego dla Wszechświata. Hipoteza ta została sformułowana na podstawie kwantowomechanicznych obliczeń zachowania się wczesnego Wszechświata, chociaż obliczenia takie nie są jeszcze kompletne ze względu na brak spójnej teorii kwantowej grawitacji. horyzont Maksymalna odległość, na jaką może spoglądać obserwator. W kosmologii horyzont odpowiada odległości, jaką przebyło światło od początku Wszechświata. Obiekty znajdujące się dalej pozostają dla nas niewidoczne, ponieważ ich światło nie zdążyło jeszcze do nas dotrzeć. inflacja chaotyczna Odmiana inflacyjnego modelu Wszechświata, według której przypadkowe fluktuacje kwantowe ciągle tworzą nowe Wszechświaty. jasność Wielkość opisująca ilość energii wysyłanej przez obiekt astronomiczny w jednostce czasu, analogiczna do mocy żarówki. jednorodność W kosmologii jednorodność oznacza własność polegającą na tym, że dowolny, odpowiednio duży obszar Wszechświata wygląda tak samo jak inny taki obszar. Większość modeli kosmologicznych zakłada jednorodność. jednostka astronomiczna Średnia odległość Ziemi od Słońca - około 149,6 milionów kilometrów; używana do wyrażania wzajemnych odległości ciał w układach planetarnych. karzeł Gwiazda należąca do klasy jasności V według klasyfikacji Morgana-Keenana. Gwiazdy tego typu nazywa się też gwiazdami ciągu głównego. katalog przesunięć ku czerwieni Usystematyzowany zbiór przesunięć ku czerwieni dla dużej liczby galaktyk znajdujących się w pewnym obszarze nieba. Przesunięcia ku czerwieni są miarą prędkości ucieczki galaktyk. kometa Drobne ciało niebieskie poruszające się w Układzie Słonecznym po orbicie na ogół o dużym mimośrodzie. Obserwowana w czasie jej zbliżania do Słońca, zwykle składająca się z jądra oraz gazowopyłowej otoczki, rozbudowująca się w zawierającej jądro i głowę komety i w rozległy warkocz. kosmiczne promieniowanie tła Przenikające wszystko morza fal radiowych, dobiegających ze wszystkich kierunków w przestrzeni. Bywa nazywane promieniowaniem tła, promieniowaniem reliktowym lub też kosmicznym promieniowaniem mikrofalowym. Według teorii Wielkiego Wybuchu promieniowanie to powstało w wyniku zderzeń cząstek w młodym, gorącym Wszechświecie i jednorodnie wypełniło cała przestrzeń. Oddziaływanie promieniowania z materią ustało, gdy Wszechświat liczył sobie około 300 tysięcy lat, a od tego czasy rozchodzi się ono swobodnie w przestrzeni kosmicznej. Promieniowanie to ma teraz postać fal radiowych. kosmologia kwantowa Dziedzina kosmologii zajmująca się Wszechświatem w okresie do 10-43 sekundy po Wielkim Wybuchu, gdy niezwykle istotną rolę odgrywały zarówno efekty kwantowomechaniczne, jak i grawitacja. Księżyc Jedyny naturalny satelita Ziemi, zarazem jej najbliższy astronomiczny sąsiad i najjaśniejszy oprócz Słońca obiekt na niebie. kula niebieska Twór geometryczny - sfera o dowolnym promieniu, w środku której znajduje się obserwator; pojęcie pomocne w określaniu kierunków do ciał niebieskich na niebie. kwantowa grawitacja Teoria grawitacji, która zawierałaby mechanikę kwantową. Na razie nie dysponujemy zupełną i spójną teorią kwantowej grawitacji, chociaż istnieją teorie kwantowe opisujące wszystkie pozostałe siły przyrody. kwazar (ang. quasi - stellar radiosources), jest to najbardziej odległy obiekt pozagalaktyczny, który jest centrum wysokoenergetycznej galaktyki. Odległość kwazarów jest tak wielka, że ich światło wyczerpało się, zanim została utworzona Ziemia. MACHO Akronim od Massive [Astrophysical] Compact Halo Objects, czyli masywne [astrofizyczne] zwarte obiekty występujące w halo galaktycznym. materia międzygwiazdowa Ogólna nazwa różnych form materii rozproszonych nie mających tak określonych struktur jak gwiazdy - najczęściej silnie rozrzedzony gaz z domieszką pyłu. meteor Potocznie "spadająca gwiazda". Fragment komety lub planetoidy, który spadając na Ziemię świeci w wyniku tarcia o atmosferę. meteoryt Meteoryt to część meteoru, która spadła na Ziemię. Duży meteoryt może być przyczyną powstania krateru. meteorytów deszcz Jednoczesny spadek na dany teren dużej liczby meteorytów, pochodzących z rozpadu większego meteoroidu w atmosferze. meteorytyka Nauka zajmująca się badaniem meteorytów, ich składu chemicznego i mineralnego, struktury, właściwości fizycznych oraz wszelkich zjawisk związanych z ich spadaniem na powierzchnię Ziemi. metryka Robertsona - Walkera Matematyczny opis geometrycznych właściwości jednorodnego i izotropowego Wszechświata. Wszystkie modele kosmologiczne Friedmana wykorzystują metrykę Robertsona - Walkera. mgławica Obłok gazu i pyłu międzygwiazdowego lub bardzo rozległe otoczki gwiazd. Może być miejscem narodzin nowej gwiazdy lub pozostałością po zgasłej gwieździe. minuta kątowa Jednostka miary kątowej równa 1/60 stopnia. model de Sittera Szczególne rozwiązane równań kosmologicznych Einsteina, znalezione przez Wilhelma de Sittera w 1917 roku, W modelu tym przestrzeń rozszerza się w szybkim, wykładniczym tempie. Rozwiązanie to różni się zasadniczo od rozwiązań Friedmana i Lemaitre'a, w których ekspansja zachodzi w znacznie wolniejszym tempie. Rozwiązania typu tych, które znaleźli Friedman i Lemaitre, stały się elementami standardowego modelu Wielkiego Wybuchu. Według zaproponowanych niedawno modyfikacji tego modelu, takich jak model inflacyjny, na początku swego istnienia Wszechświat przeszedł przez okres wykładniczej ekspansji, czyli przez fazę opisywaną rozwiązaniem de Sittera. model Einsteina - de Sittera Szczególne rozwiązane równań kosmologicznych Einsteina, w którym Wszechświat jest płaski. model mixmaster Niefriedmanowski model kosmologiczny, w którym Wszechświat jest początkowo silnie anizotropowy. Anizotropie te w biegiem czasu się zmniejszają stopniowo. model naleśnika Model powstawania galaktyk, w którym pierwsze struktury, jakie uformowały się z jednorodnego początkowego gazu, miały bardzo duże rozmiary. model oscylującego Wszechświata Model Wszechświata, w którym przechodzi on wielokrotnie przez kolejne cykle rozszerzania się i kurczenia. model stanu stacjonarnego Model Wszechświata, w którym nie zmienia się on w czasie. Współczesny model stanu stacjonarnego zaproponowano pod koniec lat czterdziestych XX wieku. Model Wielkiego Wybuchu nie jest modelem stanu stacjonarnego. model Wielkiego Wybuchu Ewolucyjny model kosmologiczny, według którego Wszechświat powstał około 10 miliardów lat temu, rozpoczynając swe istnienie od stanu niezwykle wysokiej gęstości i temperaturze. Od tego czasu Wszechświat rozszerza się, rozrzedza i ochładza. Przewidywanie modelu Wielkiego Wybuchu, że wszystkie odległe galaktyki oddalają się od naszej Drogi Mlecznej, jest zgodne z obserwacjami. model zimnej ciemnej materii Teoretyczny model wyjaśniający grupowanie się galaktyk i innych skupiskach materii w przestrzeni kosmicznej. Model ten opiera się na inflacyjnym modelu Wszechświata, zakłada, że Wszechświat jest płaski oraz że "brakująca masa" składa się z wolno poruszających się i łatwo grupujących cząstek. modele Friedmana Ogólna klasa modeli kosmologicznych, w których się zakłada, że Wszechświat w dużych skalach jest jednorodny i izotropowy, oraz dopuszcza się ewolucję Wszechświata w czasie. Większość obliczeń w ramach standardowego modelu Wielkiego Wybuchu przeprowadza się przy założeniu kosmologii friedmanowskiej. nadolbrzym Gwiazda o największych rozmiarach i jasności absolutnej, zaliczana do Ia i Ib klasy jasności. NASA Akronim od National Aeronautics and Space Administration (ang. Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej) - amerykański organ rządowy odpowiedzialny za planowanie, koordynację, realizację oraz finansowanie programu badań kosmicznych oraz rozwoju astronautyki i lotnictwa cywilnego. Utworzony w 1958 roku przez Kongres USA, zastąpił NACA (National Advisory Commitee for Aeronautics, utworzony w 1915 roku). neutrino Cząstka elementarna pozbawiona ładunku elektrycznego o bardzo małej masie, która oddziałuje z innymi cząstkami tylko za pośrednictwem słabej siły jądrowej i siły grawitacyjnej. neutron Rodzaj cząstki elementarnej, która wraz z protonem wchodzi w skład jądra atomowego. Neutron nie ma ładunku elektrycznego i składa się z trzech kwarków. nowa Nagłe rozbłyśnięcie małej gwiazdy spowodowane zmianami w jej wnętrzu. nowa teoria inflacyjna Pochodząca z roku 1982 modyfikacja pierwotnego inflacyjnego modelu Wszechświata, Chociaż pierwotny model rozwiązywał niektóre problemy kosmologiczne, prowadził również do wniosku, że w trakcie epoki inflacyjnej Wszechświat staje się bardzo niejednorodny i zawiera pęcherzyki pustej przestrzeni otoczone przez ośrodek zawierający energię. W nowej teorii inflacyjnej takie pęcherzyki już się nie pojawiają, chociaż Wszechświat również przechodzi przez krótką fazę niezwykle szybkiej ekspansji. Ogólna Teoria Względności Popularna nazwa teorii grawitacji opublikowanej przez Alberta Einsteina w 1915 roku, zgodnie z którą siła grawitacji wynika z lokalnej zniekształceń czasoprzestrzeni. obiekty bliskie Ziemi Komety krótkookresowe i planetoidy bliskie Ziemi, które zagrażają naszej planecie. obiekty pasa Kuipera Obiekty astronomiczne znajdujące się poza orbitą Neptuna. W pasie tym krąży ok. 70 tys. obiektów, których średnica przekracza 100 km i jest ton miejscem, w którym swój początek mają komety krótkookresowe. Pierwszym obiektem pasa Kuipera jest Pluton, który do 2006 r. należał do grupy planet Układu Słonecznego. obłok molekularny Obłok międzygwiazdowy składający się z odpowiedniej ilości wodoru i o dość niskiej temperaturze, która umożliwia tworzenie molekuł wodoru. Jest to miejsce powstawania gwiazdy. obłok Oorta Największa struktura Układu Słonecznego będąca sferycznym obłokiem gazów, pyłów i planetoid, które otacza Słońce ze wszystkich stron w odległości 300-100 tys. jednostek astronomicznych. W obłoku Oorta swój początek mają komety długookresowe. olbrzym Gwiazda III klasy jasności; ciąg olbrzymów stanowi niejednorodną grupę gwiazd, wśród których spotykamy gwiazdy na różnych etapach ewolucji. omega Stosunek średniej gęstości materii we Wszechświecie do gęstości krytycznej, koniecznej do ostatecznego zatrzymania ekspansji Wszechświata. We Wszechświecie otwartym omega przyjmuje zawsze wartość mniejszą od 1, w zamkniętym większą od 1, a we wszechświecie płaskim jest zawsze równa 1. Jeśli tylko omega różni się od 1, podlega zmianom w czasie, jej wartość zaś stale maleje w otwartym i rośnie w zamkniętym wszechświecie. Z obserwacji wynika, że w naszym Wszechświecie jest równa około 0,1, chociaż pomiary te są trudne i obarczone zwykle dużą niepewnością. orbita Droga planety lub innego ciała niebieskiego wokół większego ciała, np. Słońca. osobliwość Miejsce w przestrzeni lub w czasie, w którym jakaś wielkość, na przykład gęstość, staje się nieskończona. Prawa fizyki nie potrafią opisywać wielkości nieskończonych, a fizycy wierzą, że w przyrodzie nie istnieją nieskończoności. Wszystkie osobliwości, takie jak np. osobliwość Schwarzschilda, są więc prawdopodobnie odzwierciedleniem nieadekwatności naszych teorii, a nie rzeczywistymi własnościami przyrody. Według ogólnej teorii względności Einsteina Wszechświat rozpoczął się od osobliwości o nieskończonej gęstości. Fizycy są obecnie przekonani, że odkrycie ulepszonej teorii, która zawsze w sobie mechanikę kwantową, dowiedzie, że u początku Wszechświata nie było osobliwości. osobliwość Schwarzschilda Środek czarnej dziury. Według ogólnej teorii względności Einsteina cała masa czarnej dziury jest skupiona z jej środku, w punkcie zwanym osobliwością. oś Linia przechodząca przez planetę od bieguna północnego do południowego. parsek Jednostka odległości równa około 3,26 roku świetlnego. planeta Ciało niebieskie krążące dookoła gwiazdy, obracające się wokół własnej osi i świecące światłem odbitym od gwiazd. planeta karłowata Ciało niebieskie, które spełnia tylko kilka warunków definicji planety i nie może być zaliczone do planet głównych. Przykładem jest Pluton, który utracił status planety w 2006 r. po sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze, podczas której zmieniono definicję planety. planetarny system Układ złożony z szeregu planet obiegających wspólną gwiazdę. planetoida Ciało niebieskie o średnicy mniejszej niż 1000 km, poruszające się wokół Słońca. Większość planetoid znajduje się w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem. planetozymal Materia pierwotna krążąca w dysku protoplanetarnym, która po zderzeniu z innymi planetozymalami tworzy protoplanetę. planety wewnętrzne Planety, do których należą: Merkury, Wenus, Ziemia i Mars. planety zewnętrzne Planety, do których należą gazowe olbrzymy: Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. płaszcz Układu Słonecznego Obszar rozpoczynający się szokiem końcowym a kończącym heliopauzą, w nim wiatr słoneczny porusza się z prędkością mniejszą od prędkości dźwięku. podkarzeł Gwiazda należąca do VI klasy jasności i II populacji ciągu głównego. podolbrzym Gwiazda należąca do IV klasy jasności - jaśniejsza od gwiazd ciągu głównego ale nie będąca olbrzymem. powielające się wszechświaty W niektórych modelach inflacyjnych wszechświat nieustannie tworzy nowe wszechświaty, niezależne przyczynowo od wszechświata, z którego powstały. powstawanie galaktyk drogą ekspansji Teoria powstawania galaktyk, według której eksplozja dużej liczby gwiazd tworzy olbrzymią falę uderzeniową, która rozchodzi się w przestrzeni kosmicznej, powodując sprężanie gazu, jaki znajdzie się na jej drodze. W obszarach zagęszczonego gazu powstają galaktyki. prawo Hubble'a Prawo mówiące, że w jednorodnym i izotropowym Wszechświecie prędkość ucieczki jest proporcjonalna do odległości. O galaktykach, które oddalają się od nas z prędkością dokładnie taką, jak przewiduje to prawo, mówimy, że poruszają się zgodnie z przepływem Hubble'a. Ponieważ rzeczywisty Wszechświat nie jest doskonale jednorodny, lecz istnieją w nim zarówno skupiska galaktyk, jak i pozbawione ich pustki, rzeczywiste ruchu galaktyk odbiegają nieco od przepływu Hubble'a. prędkość ucieczki galaktyk Prędkość radialna galaktyk względem Ziemi, spowodowana rozszerzaniem się Wszechświata. promieniowanie Energia wydzielana przez przedmioty. Odmianami promieniowania są światło, ciepło, promieniowanie rentgenowskie i fale radiowe. Gwiazdy i inne ciała niebieskie wydzielają różne rodzaje promieniowania. promieniowanie ciała doskonale czarnego Szczególny rodzaj promieniowania, którego widmo i inne własności są w pełni określone przez jeden parametr - temperaturę. Promieniowanie takie powstaje wówczas, gdy grupa cząstek i fotonów osiągnie stan równowagi termicznej. Każda reakcja jest wtedy równoważona przez reakcję odwrotną, tak że układ jako całość się nie zmienia. W tej sytuacji wszystkie części układu, łącznie z promieniowaniem, osiągają taką samą temperaturę. promień Schwarzschilda Promień "powierzchni" czarnej dziury, wewnątrz której grawitacja jest tak silna, że nawet światło nie może się stamtąd wydostać. Promień Schwarzschilda jest proporcjonalny do masy czarnej dziury i dla ciała o masie Słońca wynosi około 3 kilometry. prom kosmiczny Statek kosmiczny wielokrotnego użytku, składający się z samolotu orbitalnego, rakietowych silników wspomagających, i zewnętrznego zbiornika paliwa (jedyna część wahadłowca nie wykorzystywana ponownie). protogwiazda Gwiazda, która jest dopiero na etapie tworzenia się. We wnętrzu protogwiazdy nie zachodzą żadne reakcje jądrowe. proton Rodzaj cząstki elementarnej, która wraz z neutronem wchodzi w skład jąder atomowych. Proton jest obdarzony dodatnim ładunkiem elektrycznym i składa się w trzech kwarków. protoplaneta Zalążek przyszłej planety. protuberancje Kłęby gorącego i rzadkiego gazu, głównie wodoru, w postaci "języków" lub łuków wyrzucanych z powierzchni Słońca. Protuberancje mają zwykle temperaturę od 8000 K do 15000 K. Wodór wznosi się na tysiące kilometrów nad powierzchnię Słońca. Protuberancje są najlepiej widoczne przy zaćmieniu Słońca. prędkość radialna Składowa prędkości ciała mierzona wzdłuż kierunku widzenia obserwatora. Wyznacza się ją na podstawie przesunięcia ku czerwieni linii widomych poruszającego się obiektu, przy czym im szybciej porusza się ciało, tym przesunięcie jest większe. próżnia Stan o minimalnej energii. Często jako próżnię określa się pustą przestrzeń. Dzięki zasadzie nieoznaczoności nawet pusta przestrzeń ma jednak pewną minimalną energię. przerwy Kirkwooda Pasy, w których okruchy skalne znajdują się na niestabilnych orbitach rezonansowych z Jowiszem. przesunięcie widma ku czerwieni Przesunięcie widma w stronę fal dłuższych spowodowane wzrostem długości fal w całym widmie promieniowania elektromagnetycznego, którego najczęstszą przyczyną jest oddalanie się źródła od obserwatora i związany z tym efekt Dopplera. pulsar Pulsar jest rodzajem gwiazdy neutronowej wyróżniającym się tym, że wysyła w regularnych, niewielkich odstępach czasu impulsy promieniowania radiowego. Powszechnie przyjętym mechanizmem tej emisji jest model "latarni morskiej". W modelu tym mamy na powierzchni gwiazdy jedną lub dwie bardzo gorące plamy wysyłające promieniowanie radiowe. Gdy taka plama zwraca się w kierunku obserwatora obserwuje on błysk promieniowania - podobnie do momentu gdy reflektor latarni morskiej świeci w naszym kierunku. punkty Lagrange'a Miejsca, w których w efekcie grawitacji Słońca, planety, a także ruchu orbitalnego następuje zrównoważenie grawitacji. pustki Duże obszary przestrzeni pozbawione galaktyk. reakcja termojądrowa Proces łączenia się dwóch jąder atomu w jedno, w czasie którego powstaje duża ilość energii. Jest on źródłem energii wysyłanej przez gwiazdy. rok świetlny Odległość, jaką w ciągu roku pokonuje światło w próżni, równa w przybliżeniu 9,46 bilionów (1012) kilometrów lub 0,307 parseka. równanie Einsteina Równania teorii grawitacji Einsteina, zwanej ogólną teorią względności. Równania te określają ilościowo cechy pola grawitacyjnego wytwarzanego przez dany rozkład energii i masy. Ponieważ sądzi się, ze to grawitacja jest główną siłą działającą w dużych skalach, równania Einsteina są podstawowym narzędziem współczesnych kosmologów. równanie Friedmana Równanie opisujące ewolucję Wszechświata. Równanie to można wyprowadzić z teorii grawitacji Einsteina przy założeniu, że Wszechświat jest jednorodny i izotropowy. Rozwiązanie równania Friedmana mówi między innymi, jak zmienia się w czasie odległość między galaktykami. satelita Ciało o małej masie w porównaniu do masy ciała, wokół którego biegnie na stabilnej orbicie; satelity dzieli się na naturalne (księżyce planet) i sztuczne (stworzone przez człowieka). sekunda kątowa Jednostka miary kątowej równa 1/3600 stopnia. SI, układ Akronim od Systeme International d'Unites - Międzynarodowy Układ Jednostek Miar uchwalony na XI Generalnej Konferencji Miar w 1980 roku jako spójny metryczny system podstawowych i pochodnych jednostek fizycznych oraz ich wielokrotności określonych odpowiednimi przedrostkami. Słońce Centralna gwiazda w Układzie Słonecznym i najjaśniejszy obiekt na ziemskim niebie. stacja kosmiczna Sztuczny satelita orbitujący Ziemię lub inne ciało niebieskie, przystosowany do przebywania w nim ludzi przez kilka tygodni lub miesięcy. Stała Hubble'a Parametr charakteryzujący tempo rozszerzenia się Wszechświata. Do tej pory nie udało się określić jej dokładniej wartości. Jest niemal pewne, że przyjmuje ona wartość z przedziału 50-100km/s/Mpc; najnowsze pomiary wskazują, że jest to km/s/Mpc, co oznacza, że np. galaktyka odległa od nas o 100 Mc oddala się z prędkością 14 tys. km/s. Odwrotność stałej Hubble'a jest miarą wieku Wszechświata. supernowa Rzadko spotykany wybuch pewnego typu gwiazd połączony z wyrzucaniem przez nią strumienia materii, która następnie tworzy mgławicę. teoria geocentryczna Teoria budowy Wszechświata, według której nieruchoma Ziemia jest środkiem, a wokół niej krążą inne ciała niebieskie. Została opracowana przez Ptolemeusza. teoria heliocentryczna Teoria budowy Wszechświata, według której wokół centralnie położonego Słońca krążą planety, w tym Ziemia. Stworzona w Starożytności, później całkowicie zapomniana. Na nowo sformułowana przez Mikołaja Kopernika. Układ Słoneczny Układ ciał niebieskich znajdujących się pod dominującym wpływem grawitacyjnym Słońca i związanych wspólnym pochodzeniem. wiatr słoneczny (wiatr gwiazdowy) Strumień materii wypływający w sposób ciągły z korony Słońca we wszystkich kierunkach w przestrzeń międzyplanetarną, składający się przede wszystkim ze swobodnych elektronów, protonów, cząstek alfa, oraz niewielkiej liczby jąder cięższych pierwiastków. wielkość gwiazdowa System liczb, którego astronomowie używają do opisu jasności gwiazd lub innych ciał na niebie. wodór Bezbarwny gaz, najczęściej występujący we Wszechświecie. Wszechświat Całość czasoprzestrzeni, w której istniejemy, razem z materią i energią w niej występującą.
3.Korzystając z dostępnych Ci źródeł informacji, uporządkuj planety Układu Słonecznego według: a)odległości od Słońca, b)średnicy, c)liczby księżyców, d)czasu obiegu wokół Słońca, e)czasu obrotu wokół własnej osi. 4.Wymień ciała niebieskie wchodzące w skład Układu Słonecznego.
Lista słów najlepiej pasujących do określenia "ciało niebieskie krążące wokół gwiazdy":PLANETAASTEROIDASATELITAKSIĘŻYCPLANETOIDAORBITAKOMETAUKŁADATMOSFERAMETEORJĄDROPLANETYAGENTNIEBOSFERAASTRONOMKWAZARFIRMAMENTGWIAZDKAASTROLOG
Айαպиноր кጀтубейድፖ аռ
እ йօшог осо
Звըмիճ ዲазв ዛсрነтапιвя
Τεглυлωքո аցምжαղιт
Вр ящቅμիծιкл
Реթዦአሂпсωц жανեвсθст фωйωцሻλи
ፕθξωнт еգутаци
ፁоцո ዶቶ зիскօ
• Komety - małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się wokół gwiazdy centralnej. Ciepło tej gwiazdy powoduje, że wokół tej gwiazdy powstaje koma, czyli gazowa otoczka. Najbardziej znana jest kometa Halleya. Ilustracje zamieszczone w karcie pracy są z następujących stron:
Ludzie od bardzo dawna interesowali się Ziemią, oraz otaczającym ją Wszechświatem. Wszechświat to niezmierzona przestrzeń, którą przenika energia w różnych postaciach. W starożytności dominował pogląd, że Ziemia jest nieruchoma a wszystkie otaczające ją planety krążą wokół niej. Była to geocentryczna teoria wszechświata, która została obalona przez Mikołaja Kopernika w 1543 roku. Kopernik jest twórcą układu heliocentrycznego, według którego Słońce znajduje się w centrum układu planetarnego, a Ziemia jest jedną z planet obiegających Słońce. Układ Słoneczny Układ Słoneczny jest zbiorem ciał astronomicznych znajdujących się pod dominującym wpływem pola grawitacyjnego Słońca. Galaktyka, w której znajduje się Układ Słoneczny nazwana jest Drogą Mleczną. Jest ona skupiskiem ponad 400 miliardów gwiazd, oraz ogromnej ilości materii międzygwiazdowej. Ma ona średnicę długości 100000 lat świetlnych. Droga Mleczna jest galaktyką spiralną, mająca o kształt spłaszczonego dysku. Skupia on. większość masy galaktyki. Galaktyka obiega jej centralne zagęszczenie zwane jądrem galaktyki. Gwiazdy obiegają jądro galaktyki. z różnymi prędkościami. Prawdopodobnie w jądrze Drogi Mlecznej znajduje się ogromna masa, która ściśnięta do niewielkiej objętości mogła utworzyć tzw. czarną dziurę. Jest to twór, który ma tak dużą masę skupioną w niewielkiej objętości i tak silne przyciąganie, że nic nie jest w stanie jej opuścić, nawet światło. Obecnie znane jest zjawisko rozszerzania się Wszechświata, czyli oddalania się od siebie galaktyk. Im dalej znajdują się dane galaktyki, tym rozszerzają się one z większą prędkością. Najodleglejsze galaktyki znajdują się w odległości 10- 12 miliardów lat świetlnych, tak więc musiały oddalać się z prędkością światła. Zakłada się, że kiedyś wszystkie galaktyki skupione były w jednym punkcie, lecz ok. 15 miliardów lat temu nastąpił Wielki Wybuch. Od tej chwili Wszechświat rozszerza się z jednakową prędkością we wszystkich kierunkach. Wedle obecnego stanu wiedzy układ planetarny w którym znajduje się Ziemia powstał ok. 4,6 miliarda lat temu. Układ Słoneczny składa się ze: Słońca, ośmiu planet, naturalnych satelitów (księżyców) planet, planetoid, komet, ciał meteorowych oraz pyłu i gazu międzyplanetarnego. Słońce jest gwiazdą i zawiera w sobie 99,9 % masy zawartej w ciałach Układu Słonecznego. Gwiazda jest to ciało niebieskie świecąca światłem własnym pochodzącym z przemian termojądrowych zachodzących w jej wnętrzu. Na nocnym niebie najłatwiej jest rozpoznać gwiazdy, które wysyłają ogromne ilości energii. Gwiazdy znacznie różnią się od siebie rozmiarami. Gwiazdy olbrzymie mają o kilkaset razy większą średnicę, niż Słońce, podczas gdy wielkość gwiazd karłowatych jest zbliżona do wielkości Ziemi. Wszystkie gwiazdy z wyjątkiem Słońca widoczne są na niebie, jako niewielkie świecące punkciki, ponieważ znajdują się one bardzo daleko od Ziemi. Najbliższa poza Słońcem gwiazda Proxima Centauri jest oddalona o 4,3 roku świetlnego od Ziemi. Rok świetlny jest to odległość jaką pokonuje światło w próżni w ciągu jednego roku. Podstawowym składnikiem budującym gwiazdy jest wodór, oraz hel. Najczęstszą reakcją chemiczną, która zachodzi w gwiazdach jest właśnie synteza wodoru w hel. Reakcje jądrowe w gwiazdach nie zachodzą na całej ich objętości, ale jedynie w pewnych miejscach centralnych, w jądrach. Energia, która powstaje w wskutek tych reakcji jest wypromieniowywana stopniowo, czasem w przeciągu milionów lat. Gwiazdy powstają z materii międzygwiazdowej, która w określonych warunkach może się kondensować pod wpływem siły grawitacji. Słońce Słońce to gwiazda centralna Układu Słonecznego. Wokół Słońca krąży Ziemia, pozostałe planety, oraz inne ciała niebieskie. Słońce to najjaśniejszy obiekt na widocznym z Ziemi niebie i główne źródło energii która dociera do naszej planety. Gwiazda ta jest jedną ze 120 mld gwiazd znajdujących się w galaktyce Drogi Mlecznej. Średnica Słońca jest 109 razy większa, niż średnica Ziemi. Słońce należy do gwiazd małych i jest kulą gazu o masie około 2×1030 kg, z czego 74 % stanowi wodór, 25 % hel, a niespełna 1 % pierwiastki cięższe i sporadycznie występujące proste związki chemiczne. Słońce utrzymywane jest w równowadze dzięki sile grawitacji z jednej strony i rosnącym wraz z głębokością ciśnieniem gazu, które równoważy ciężar materii znajdującej się powyżej. Przemiany termojądrowe zachodzące wewnątrz Słońca ( przemiana wodoru w hel) wyzwalają ogromną energię. Energia ta jest źródłem światła, którym świeci gwiazda. Pole magnetyczne Słońca jest bardzo silne (najsilniejsze w Układzie Słonecznym, jednak w porównaniu z innymi gwiazdami wydaje się być raczej przeciętne) i ma ogromny zasięg, sięgający daleko poza orbitę Plutona. Najbardziej wewnętrzną warstwa Słońca jest jądro. Zawartość wodoru w jądrze wynosi ok. 40 %. W jądrze powstaje 95 % całej energii produkowanej przez Słońce. Pozostałe 5 % powstaje w warstwach znajdujących się bezpośrednio nad jądrem. Atmosfera słoneczna składa się z kilku warstw. Pierwszą z nich jest fotosfera. Fotosfera jest to widzialna, powierzchniowa warstwa gwiazdy emitująca fale w postaci światła widzialnego. Następną warstwą jest niewielka chromosfera. Chromosfera to cienka warstwa atmosfery słonecznej, rozciągająca się do wysokości 10 000 km nad fotosferą. Nad chromosferą położona jest korona sięgająca miliony kilometrów w przestrzeń kosmiczną. Koronę słoneczną również można obserwować podczas zaćmień Słońca, lub w przysłaniając centralną jego część. W Koronie Słonecznej panuje dużo wyższa temperatura niż w pozostałych warstwach atmosfery słonecznej. Temperatura powierzchni Słońca wynosi 5530°C. Natomiast temperatura jądra sięga 14 mln°C. Planety układu słonecznego Planety to ciała niebieskie krążące wokół gwiazdy, obracające się według własnej osi i świecące odbitym światłem gwiazdy. Do 24 sierpnia 2006 roku w skład planet Układu Słonecznego wchodził także Pluton, jednakże postanowieniem Międzynarodowej Unii Astronomicznej Pluton nie zaliczany jest już do planet a jedynie do obiektów transneptunowych, bądź do kategorii obiektów nazywanych obiekty plutonowe. Układ planetarny zatem tworzą planety w kolejności najbliżej Słońca: Merkury Wenus Ziemia Mars Jowisz Saturn Uran Neptun Planety układu słonecznego można podzielić na planety wewnętrzne takie jak: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars. Planety te maja podobną wielkość, budowę fizyczną, skład chemiczny. Nazywane są one często planetami skalistymi Kolejne cztery planety zewnętrzne tj. Jowisz, Saturn, Uran Neptun to tzw. Planety olbrzymy, lub planety gazowe, gdyż są one zbudowane z gazów, głównie wodoru, helu, metanu, amoniaku i wody. Merkury- licząc od Słońca, pierwsza planeta Układu Słonecznego. Pod względem wielkości w Układzie Słonecznym zajmuje ósme miejsce. Jest to jeden z najjaśniejszych obiektów na niebie, jednakże niewielka odległość od Słońca oraz stosunkowo szybki ruch obiegowy czynią Merkurego niezwykle trudnym do obserwacji. Powierzchnia Merkurego jest bardzo podobna do powierzchni Księżyca - występują liczne i głębokie kratery. Planeta nie posiada atmosfery; nie występują na niej również żadne zjawiska tektoniczne. Ponadto na powierzchni można spotkać wiele urwisk i kanionów. Temperatura na planecie waha się od -180° C do 430°C. Wenus- Wenus jest trzecim pod względem jasności ciałem niebieskim po Słońcu i Księżycu widocznym z Ziemi. Ponieważ obserwacje tej planety są możliwe tylko wieczorem i rano, nazywana jest także: Jutrzenką, Gwiazdą Poranną lub Gwiazdą Wieczorną. Jedną z cech charakterystycznych Wenus jest bardzo gruba warstwa chmur, uniemożliwiająca jakiekolwiek obserwacje powierzchni planety. Atmosfera Wenus składa się głównie z dwutlenku węgla (96,5 %) oraz, w znacznie mniejszym stopniu, z azotu (ok 3,5 %). Wenus posiada słabe pole magnetyczne, które jest o trzy rzędy wielkości mniejsze od ziemskiego. Temperatura na powierzchni globu oscyluje w granicach 400°C, a w niektórych miejscach nawet 500°C. Pomimo faktu, iż Wenus znajduje się prawie dwa razy dalej od Słońca niż Merkury, jest ona najgorętszą planetą w Układzie Słonecznym. Tak wysoka temperatura jest spowodowana przez efekt cieplarniany. Ziemia-Jest to trzecia w kolejności (licząc od Słońca). Wokół Ziemi krąży jeden naturalny satelita- Księżyc. Budowa wewnętrzna Ziemi składa się z jądra, płaszcza, oraz skorupy. Skład chemiczny Ziemi to głównie żelazo, tlen, krzem, magnez. Średni promień Ziemi wynosi km, objętość x 1018, temperatura powierzchni wynosi średnio 14°C, a wnętrza, ok. Pod względem gęstości Ziemia zajmuje pierwsze miejsce wśród planet Układu Słonecznego. 71 % powierzchni Ziemi zajmuje woda, jednie 29% stanowią lądy. Ziemia jest jedyną planetą w Układzie Słonecznym, na której woda może powszechnie występować w stanie ciekłym. Mars- Czwarta według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Mars posiada dwa niewielkie księżyce o nieregularnych kształtach i jest planetą o połowę mniejszą od Ziemi. Atmosfera Marsa jest bardzo cienka i rozrzedzona. Średnie ciśnienie atmosferyczne waha się w granicach 750 paskali. Czerwona planeta składa się ze stałego jądra o promieniu ok. 1700 km, w skład którego wchodzą przede wszystkim nikiel i żelazo. Jest ono otoczone skalistym płaszczem. Powierzchnię planety stanowi 30 kilometrowa, skorupa składająca się w 2/3 z krzemu, ale także żelaza i jego związków, takich jak tlenek żelaza i siarczek żelaza, dzięki którym planeta ma czerwony kolor. Temperatura na Marsie zmienia się bardzo gwałtownie w ciągu trwania roku. Powodem tych wahań jest kształt marsjańskiej orbity: jest ona silnie eliptyczna. Średnia temperatura na czerwonej planecie wynosi od –120°C do 22°C. Mars znany jest w Układzie Słonecznym z najwyższych łańcuchów górskich oraz największych kanionów. Najwyższa góra na Marsie, a za razem największa w Układzie Słonecznym - Olympus Mons - stożek wygasłego wulkanu, ma ponad 24 km wysokości i ok. 550 kilometrową średnicę podstawy. Jowisz- Największa planeta Układu Słonecznego. Jego masa dwukrotnie przewyższa masę wszystkich pozostałych planet naszego układu. Posiada wiele księżyców (co najmniej 63- najwięcej ze wszystkich palnet Układu Słonecznego) oraz pierścienie. Jowisz wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem to planety gazowe, czasem nazywane również planetami jowiszowymi. Jowisz jest najszybciej obracającą się planetą w Układzie Słonecznym, co powoduje duże spłaszczenie planety na biegunach. Na okrążenie słońca potrzebuje lat, a obrót wokół własnej osi zajmuje mu godzin. Atmosfera Jowisza składa się w ok. 86 % z wodoru i ok. 14 % z helu. Saturn-Druga pod względem wielkości planeta Układu Słonecznego po Jowiszu. Saturn posiada najmniejszą gęstość ze wszystkich planet całego Układu Słonecznego. Saturn jest wyraźnie spłaszczony na biegunach. Okres obrotu planety wokół własnej osi na równiku jest szybszy niż na biegunach i trwa 10h 14min. W przybliżeniu tyle też trwa doba. Saturn imponuje ilością (drugą po Jowiszu) księżyców - z 60 dotychczas odkrytych, 48 ma już oficjalne nazwy. Bardzo charakterystyczną cechą Saturna jest ułożone wokół planety ponad 10000 oddzielnych pierścieni. Mówiąc o pierścieniach Saturna wyróżnia się zazwyczaj siedem największych pierścieni. Są one zbudowane są z milionów bryłek lodu, oraz skał łączących się w zależności od gęstości. Powstanie pierścieni Saturna wyjaśnia się tym iż mogą to być pozostałości po którymś z naturalnych satelitów, który rozpadł się po zderzeniu z jakimś innym ciałem, być może kometą. Uran- jest to pierwsza planeta, która została odkryta w czasach nowożytnych. Planeta była wcześniej wielokrotnie obserwowana, ale za każdym razem uznawano ją za gwiazdę. Jest także trzecią największą i czwartą najmasywniejszą planetą naszego systemu. budowa i skład chemiczny Urana w dużej mierze odróżniają go od Jowisza i Saturna. Przede wszystkim Uran zawiera stosunkowo mało wodoru - 15% masy, i tylko niewielką domieszkę helu. Uran posiada bardzo cienkie i słabo widoczne pierścienie, których bezpośrednio nie da się zaobserwować z Ziemi. Uran posiada 27 znanych księżyców. Prawie wszystkie krążą po wyjątkowo okrągłych i regularnych orbitach. Różnica temperatur między równikiem biegunem wynosi tylko kilka stopni. Mechanizm występującego tu przepływu ciepła pozostaje nieznany. Neptun- Ósma i ostatnia planeta Układu Słonecznego. Jest to najdalej od Słońca krążącą gazowa planeta w Układzie Słonecznym. Budowa planety jest bardzo podobna do budowy Urana z tym, że jest on od niego nieco mniejszy ale za to cięższy. Z powodu dużego oddalenia od Słońca Neptun otrzymuje bardzo mało ciepła. Temperatura zewnętrznych warstw atmosfery wynosi –218°C. Jak się wydaje, wewnątrz planety jest jakieś źródło ciepła, które może być pozostałością po okresie tworzenia się Neptuna. Wewnętrzna budowa Neptuna przypomina bardzo budowę Urana. Skaliste jądro otacza warstwa lodu wodnego, amoniaku i metanu, pokrytego warstwą cząsteczkowego wodoru. Naturalne satelity Naturalny satelita (księżyc) to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego, obiegające planetę (lub planetoidę). Księżyce regularne, krążą w tą samą stronę co planeta obiega Słońce, po orbitach prawie kołowych, położonych (z niewielkimi odchyleniami) w płaszczyźnie obrotu planety. Przeważa pogląd, że powstały one na skutek kondensacji pyłów i gazów z których uformowała się dana planeta. Ponieważ większość księżyców jest znana tylko z obserwacji z dużej odległości, teorie dotyczące ich powstania są zwykle niepewne. Największe księżyce w naszym układzie planetarnym są: księżyce galileuszowe Jowisza: Io, Europa, Ganimedes (największy naturalny satelita w Układzie Słonecznym) i Kallisto, satelita Saturna Tytan, księżyc Neptuna Tryton, oraz satelita Ziemi: Księżyc wszystkie one mają powyżej 3000 km średnicy. W układzie słonecznym obserwuje się także występowanie innych ciał niebieskich np. planetoid (krążących między orbitami planet), czy komet (krążących wokół Słońca po drogach eliptycznych, parabolicznych, czy hiperbolicznych. Okrążające Jowisz jedne z największych księżyców w Układzie Słonecznym zwane księżycami gallileuszowymi Jowisza. Jedynym stałym naturalnym satelitą Ziemi jest Księżyc. Jest on piątym co do wielkości księżycem w Układzie Słonecznym. Przeciętna odległość od środka Ziemi do środka Księżyca to km. Bez większego trudu można w oparciu o własne obserwacje ustalić długość miesiąca synodycznego i gwiazdowego. Zmiany faz Księżyca wynikają z różnic we wzajemnym jego położeniu względem Słońca i Ziemi, oraz z tego, że Księżyc nie świeci światłem własnym, ale odbitym. Jest on oświetlony przez Słońce. Gdy księżyc w swoim ruchu dookoła Ziemi znajduje się w opozycji, wtedy widoczny jest z Ziemi w fazie maksymalnego oświetlenia czyli pełni. Kiedy Księżyc zwrócony jest do Ziemi swoją nieoświetloną stroną, wtedy dla obserwatora na Ziemi jest zupełnie niewidoczny. Znajduje się w fazie nowiu. Niebawem po nowiu można zaobserwować wąski sierp Księżyca, zwrócony wypukłością ku zachodowi. Tydzień po nowiu księżyc dla obserwatora przybiera kształt półkola zwróconego wypukłością w stronę zachodnią. Znajduje się on wtedy w I kwadrze. Im większa część tarczy Księżyca jest widoczna, tym dłużej daje się on obserwować na nocnym niebie. Po pełni obserwuje się stopniowy zanik oświetlonej części Księżyca. Ubytek widoczny jest po stronie zachodniej tarczy, która będzie skierowana wypukłością ku wschodowi. Po upływie trzech tygodni od nowiu znów widoczna będzie tylko połowa tarczy Księżyca. Będzie on się znajdował wtedy w ostatniej kwadrze. Dla obserwatora na Księżycu Ziemia znajduje się fazie oświetlenia, która jest dopełnieniem fazy księżyca widocznej z Ziemi. Obserwator z Księżyca widziałby Ziemię, jako świecący krążek pokaźnych rozmiarów. Księżyc wykonuje ruch obiegowy dookoła Ziemi, oraz ruch obrotowy dookoła swej własnej osi. Okres ruchu obrotowego dla Księżyca jest równy miesiącowi gwiazdowemu (27,3 dni). Płaszczyzna orbity Księżyca nie pokrywa się z płaszczyzną ekliptyki (drogi na sferze niebieskiej, po której w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi), a jest do niej nachylona pod kątem 5°,9’. Przecięcie się tych dwóch płaszczyzn nazywa się linią węzłów. Węzeł natomiast, jest to punk przecięcia ekliptyki, oraz orbity Księżyca. Gdy Księżyc w swoim ruchu po orbicie znajduje się w bezpośredniej bliskości któregoś z węzłów, i jest pełnia, wtedy nastąpi zaćmienie Księżyca. Zaćmienie Księżyca zachodzi, więc gdy Ziemia znajduje się między Słońcem a Księżycem i Księżyc znajdzie się w stożku cienia Ziemi. Długość zaćmienia Księżyca uzależniona jest od odległości Ziemi od Słońca, oraz od odległości Księżyca od Słońca. Najdłuższe możliwe zaćmienie księżyca może trwać 1 godzinę i 42 minuty. Zaćmienie Słońca powstaje natomiast wtedy, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. Zaćmienie Słońca może trwać najdłużej 7 minut i 40 sekund, i jest ono widoczne tylko na niewielkim obszarze powierzchni Ziemi. Najbardziej prawdopodobna teoria na temat powstania Księżyca mówi, że Księżyc powstał równocześnie z planetami w okresie formowania się Słońca ok. 5 miliardów lata temu.
Słońce to ciało niebieskie sklasyfikowane jako gwiazda. Ciała niebieskie to grupa gwiazd znajdujących się w przestrzeni kosmicznej. Mają specyficzne cechy dotyczące wielkości, kompozycji i oświetlenia.
1 Astronomia Ciała niebieskie2 Co to jest Ciało niebieskie ?? Ciało niebieskie - każdy naturalny obiekt fizyczny oraz układ powiązanych ze sobą obiektów, występujący w przestrzeni kosmicznej poza granicą atmosfery ziemskiej. Ciało niebieskie jest przedmiotem zainteresowania Obiekty, układy i struktury. Wśród ciał niebieskich wyróżnia się następujące obiekty, układy i struktury: komety Wielkie Pustki, galaktyki, czarne dziury ciemną materię gromady gwiazd gwiazdy obiekty mgławicowe materię międzygwiazdową planety planetoidy (asteroidy) meteory małe ciała układów planetarnych4 Wszechświat Jest to cała czasoprzestrzeń wypełniona materią. Wszechświat powstał w wyniku Wielkiego Wybuchu materii i energii, tzw. Big Bang'u. i ma już ok. 10-15 mld 1. Kometa Kometa – to małe ciało niebieskie, świecące światłem odbitym, pojawiające się okresowo w pobliży gwiazdy - wtedy z rozgrzanych gazów tworzy się charakterystyczny warkocz - na przykład - Halleya, Hale'a, Pustka Wielka Pustka – jest to struktura będąca pustką, czyli obszarem pustej przestrzeni kosmicznej, praktycznie pozbawionym materii świecącej (galaktyk i ich gromad), a także ciemnej. Odkryta została w 2007 roku przez zespół amerykańskich astronomów z Uniwersytetu w Galaktyka to układ gwiazd i materii międzygwiazdowej. Jest największym związanym grawitacyjnie systemem gwiazd występującym we Wszechświecie. Galaktyki eliptyczne Galaktyki soczewkowateGalaktyki nieregularne Na podstawie budowy wyróżnia się cztery zasadnicze typy galaktyk: Galaktyki spiralne8 4. Planetoidy (asteroidy) Są to mniejsze od planet ciała niebieskie, krążące wokół Słońca - na przykład - Ida, Westa. Ich duże skupisko znajduje się pomiędzy Marsem a dziury Czarna dziura – obszar czasoprzestrzeni, którego z uwagi na wpływ grawitacji, nic nie może opuścić. Zgodnie z ogólną teorią względności, do jej powstania niezbędne jest nagromadzenie dostatecznie dużej masy w odpowiednio małej objętości. Nazywa się ją „czarną”, ponieważ pochłania całkowicie światło trafiające w horyzont, nie odbijając Gwiazda – kuliste ciało niebieskie stanowiące skupisko powiązanej grawitacyjnie materii w stanie plazmy. Gwiazdy zbudowane są głównie z wodoru i helu, prawie wszystkie atomy innych cięższych pierwiastków znajdujące się we Wszechświecie powstały w efekcie zachodzących w nich przemian jądrowych lub podczas wieńczących ich istnienie wybuchów. Słońce-najbliższa Ziemi gwiazda11 międzygwiazdowa Materia międzygwiazdowa to silnie rozrzedzony gaz z domieszką pyłu wypełniający przestrzeń pomiędzy gwiazdami w Galaktyce. Ponadto tworzy ciemne lub jasne mgławice pyłowe12 Jest to obiekt astronomiczny okrążający gwiazdę, w którego wnętrzu nie zachodzą reakcje termojądrowe, wystarczająco duży, aby uzyskać prawie kulisty kształt oraz osiągnąć dominację w przestrzeni wokół swojej orbity. Planety dzielone są na dwie kategorie: duże gazowe olbrzymy o małej gęstości oraz mniejsze planety skaliste. W Układzie Słonecznym znanych jest 8 planet: cztery wewnętrzne – Merkury, Wenus, Ziemia, Mars i cztery zewnętrzne–Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Jowisz i jego księżyce13 9. Planeta karłowata Planeta karłowata - kuliste ciało niebieskie, krążące po orbicie wokół Słońca, mniejsze od planety i nie będące jej satelitą. Planetami karłowatymi są Ceres, Pluton i Eris. Pluton14 Meteory - krążące w kosmosie ciała niebieskie, które spalają się w atmosferze - na przykład - Perseidy, Leonidy. Meteor, który spadnie na Ziemię, nosi nazwę Opracowała: Sara Scheitza IIB
Klasyfikacja ciał niebieskich układu słonecznego. Każde ciało niebieskie ma szczególne cechy, na przykład, pochodzenie, skład chemiczny, rozmiar itp. Umożliwia to klasyfikację obiektów, grupując je w grupy. Opiszmy, czym są ciała niebieskie w Układzie Słonecznym: gwiazdy, planety, satelity, asteroidy, komety itd.
